Biologik faol moddalar texnologiyasi

Fermentyorlarda antibiotik produtsentlarini rivojlanishi.
•
Fermentyorlarda mikroorganizmlarni rivojlanishi o‗stirish jarayoning barcha bosqichlarida 
kuchli nazorat ostida olib boriladi. Antibiotik produtsent organizmni rivojlanish sharoitlari ishlab 
chiqilgan reglament asosida aniq olib boriladi. Kultivatsiyalash jarayonida harorat, faol kislotalik 
muhit (rn), aeratsiya jarayoni va aralashtirgichni ishlash tezligiga katta ahamiyat berilada. Produtsentni 

---

109 
rivojlanish jarayonida biologik nazorat substratning asosiy ozuqa komponentlarini (uglerod, azot, 
fosfor manbasi) sarflanishiga ko‗ra olib boriladi. So‗nggi vaqtlarda biologik nazorat EVM lar 
yordamida olib borilmoqda.
 
Kultural suyuqlikni qayta ishlash.
Antibiotiklarni ajratib olish va kimyoviy tozalash. 
Mikroorganizmlarni rivojlanishi jarayonida ular tomonidan hosil qilinadigan antibiotiklar ko‗p 
hollarda hujayradan tashqi muhitga ajraladi. Biroq, ba‘zi xollarda kultural suyuqlikka antibiotikning 
bir qismigina ajralib, yana bir qismi esa hujayra ichida saqlanib qoladi. Qator produtsentlarda 
antibiotik to‗liq holatda xujayra organizmida saqlanib qoladi. Antibiotik moddasini qaerda 
jaylashganligiga qarab ajraptib olish usullari qo‗llaniladi. Agar, antibiotik kultural suyuqlikda bo‗lsa, 
unda antibiotik erituvchilar yordamida aralashmaydigan suyuq fazada ekstraksiya usullari yordamida, 
erimaydigan birikmalar ko‗rinishida cho‗ktiriladi yoki ion almashinuvchi smolalar bilan sorbsiyalash 
orqali ajratib olinadi. Mikroorganizm hujayralaridan antibiotikni ajratish organik erituvchilar 
yordamida ekstraksiyalash orqali amalga oshiriladi. Agarda antibiotik kultural suyuqlikda va 
produtsent hujayrasida bo‗lsa, u holda antibiotikni ajratib olish qulay bo‗lgan fazaga o‗tkazib olinadi. 
Masalan, kultural suyuqlik tarkibidanigi antibiotik cho‗kmaga tushiriladi va ekstraksiyalab olinadi.
Nativ eritmadan biomassa va muallaq holatdagi zarrachalarni tozalash uchun filtratsiya va 
sentrifugalash usulidan foydalaniladi. Filtratsiya jarayoni uchun maxsus filtrlovchi apparatlardan 
foydalaniladi: filtrpress, nutchfiltr, sentrifugalar, separatorlar. Filtrpresslar katta hajmdagi kultural 
suyuqliklarni qayta ishlashda foydalaniladi. Apparat ketmaket almashinib keladigan plita va romladan 
va filtrlovchi to‗siqlardan iboratdir. Press filtrlash yuqori bosim ostida olib boriladi. Kichik hajmdagi 
suyuqliklarni filtrlash uchun nutch va drukfiltrlardan foydalaniladi. Nutchfiltr vakuum ostida ishlab, 
drukfiltr esa filtrlash jarayoni filtrlanayotgan suyuqlik ustida bosim hosil qilish orqali amalga 
oshiriladi
43
.