Biokimyo va molekulyar biologiya

26 – laboratoriya mashg`uloti

Oqsillarning gel-elektroforezi
PAG elektroforez keng qo‘llaniladigan usul hisoblanadi. Tashuvchi muhit sifatida akrilamid va metilenbisakrilamid sopolimerlari qo‘llaniladi. Monomerlarning uzun poliakrilamid zanjiri ma’lum joylarida metilen ko‘prigi yordamida o‘zaro birikishi xisobiga eleksimon teshiklar hosil qiladi. Bir —biridan bir xil uzoqlikda joylashgan amid gruppalari bu strukturaning yuqori gidrofilligini ta’minlaydi. Akrilamidning polimerlanish TEMED (tetrametiletilendiamin) indikatori, persulfat katalizatori yordamida yoki riboflavin ishtirokidagi fotokataliz hisobiga boradi. O‘zining elaksimon strukturasi tufayli PAG molekulyar elak vazifasini ham o‘taydi. Gelning qovushqoqligi, chidamliligi, elastikligi va teshiklarning o‘lchami poliakrilamidning polimerlanish darajasiga, ya’ni N, N — bisakrilamid soniga bog‘liq. Gelning g‘ovaklik darajasini polimerlanish vaqtida eritmadagi akrilamidning konsentratsiyasi belgilaydi. Akrilamid va biriktiruvchi monomer— N, N — metilenbisakrilamidning nisbati 40:1 (og‘irligiga ko‘ra) ni tashkil yetadi. Demak akrilamidning to‘g‘ri keladigan konsentratsiyasini tanlab, kerakli o‘lchovdagi g‘ovakli gelni hosil qilish mumkin.

Yuqori malekulali oqsillarni (100000 va undan ortiq) ajratishda 7% li akrilamiddan foydalaniladi (g‘ovak diametri 50 A).

Kichik molekulali oqsillarni ajratish uchun kichik g‘ovakli gel ishlatiladi (15% va 20% li akrilamid, g‘ovak diametri 30A).

Sintetik PAG tabiylariga (M: kraxmal, agar geliga) nisbatan bir qator afzalliklarga ega: kimyoviy jihatdan inertligi; mexanik jihatdan turg‘unligi; rN o‘zgarishlariga chidamliligi; ultrabinafsha nurida tiniqligi; ko‘pchilik erituvchilarda erimasligi; adsorbsiya va elektroosmos sodir bo‘lmasligi bilan ahamiyatlidir. Uslub yuqori sezgirlikka ega (aniqlash uchun 50—100 mkg oqsil kifoya) bo‘lganligi sababli kam reaktiv talab yetadi.

Bu usul bo‘yicha oqsillarni fraksiyalarga ajratish boshqalariga ko‘ra ancha samaradorligini, texnik jihatdan oddiyligini, elektroforez tez sodir bo‘lishi xisobiga vaqtning tejalishini va aniq natijalar olish imkoniyatini berishini hisobga olgan holda disk—elektroforezning mohiyati va ishni olib borish tartibi haqida batafsil to‘xtalib o‘tamiz.