Biokimyo pmd

Tripsinogen———————-

→ tripsin + geksapeptid

229 aminokislota qoldig‘i

223 aminokislota qoldig‘i

Polipeptid zanjirning ma’lum qismi ajratilgandan keyin uning

fazoviy strukturasi o‘zgaradi va faol markazi shakllanadi, ya’ni faol

bo‘lmagan o‘tmishdosh faol tripsin fermentiga aylanadi. Ba’zi holatlarda

qisman proteolizning ketma-ket ketuvchi shalola reaksiyalari sodir

bo‘ladi. Faollashgan ferment o‘z navbatida keyingi fermentning

faolligini oshiradi va hk. Masalan: qon ivishi bir qator fermentlarning

faollanishi shalola mexanizmi asosida sodir bo‘ladi, oxirgi ferment qon

plazmasining eruvchi oqsili fibrinogenni erimaydigan oqsil fibringa

aylantiradi.

---

129

Qisman proteoliz orqali ferment faolligining boshqarilishi

proteolitik fermentlar (peptidgidrolaza) uchun xosdir.

Peptidgidrolazalarning substratlari bo‘lgan oqsillar faollanib ketsa

hujayraga zarar keltirishlari mumkin. Shuning uchun, evolyutsiya

davomida proteolitik fermentlarni faol bo‘lmagan holda bo‘lishi,

hujayrada saqlanishi va kerak bo‘lgan holda faollanish mexanizmi

ishlab chiqilgan.