Biokimyo pmd

To‘qima nafas olishida karbonat angidridning hosil bo‘lishi

To‘qima nafas olishida hosil bo‘ladigan karbonat angidridi anaerob

yo‘l bilan, ya’ni substrat uglerodiga kislorod birikmasidan hosil bo‘ladi

(qisman susbstratdagi kislorod hisobiga, qisman esa suvdagi kislorod

hisobiga). Bu reaksiyani liaza sinfiga kiruvchi maxsus fermentlar

tezlatadi. Hayvon to‘qimalarida moddalar maxsus fermentlar ta’sirida

oksidlanishi yo‘li bilan dekarboksillanishi natijasida CO

2

 hosil bo‘ladi.

Bu jarayonda maxsus degidrogenazalar muhim rol o‘ynaydi. Bu

degidrogenazalar multiferment komplekslar bo‘lib, bir nechta fermentlar

va quyidagi 5 ta kofermentlardan tashkil topadi: TPF, lipoat kislota,

koenzim-A, FAD va NAD. Bu degidrogenazalarga piruvatning

oksidlanishi va a-ketoglutaratning dekarboskillanish reaksiyalarini

tezlatuvchi piruvatdegidrogenaza va ketoglutaratdegidrogenaza

komplekslari kiradi. Bu reaksiyalarda dekarboksillanish bilan

degidrogenlanish bir vaqtda sodir bo‘ladi. To‘qimalarda CO

2 

ning bir

202

---

qismi dikarbon kislotalarning to‘g‘ridan-to‘g‘ri emas, balki E-holatdagi

dekarboksillanishi natijasida hosil bo‘ladi. Bu reaksiyani tezlatuvchi

E-dekarboksilaza fermenti dikarbon kislotalardan CO

2 

ni ajratib

chiqaradi. Reaksiya mahsuloti CO

2

 bilan ketokislotalar hisoblanadi.

Masalan, oksaloatsetatni dekarboksillanishidan pirouzum kislota va CO

2

hosil bo‘ladi. Dekarboksillanish qaytar jarayon bo‘lib, hayvon

to‘qimalarida CO

2

 bir qismini biriktirib olish natijasida qayta dekarbon

kislotalari hosil bo‘ladi (masalan: pirouzum kislotasidan oksoloaatsetat).