Biokimyo pmd

Fermentlar faolligini o‘lchash birliklari

Fermentativ reaksiya tezligining ferment konsentratsiyasiga

bog‘liqligi tabiatan chiziqli bo‘ladi. Ferment miqdorini ko‘pchilik

hollarda absolyut miqdorlar (masalan, grammlar hisobida) bilan o‘lchash

mumkin bo‘lmaganidan reaksiya tezligining ferment miqdoriga chiziqli

tarzda bog‘liqligiga asoslangan shartli birliklardan foydalanishga to‘g‘ri

keladi.

Ferment birligi (Å) deb 1mk mol moddaning bir daqiqa ichida

kimyoviy o‘zgarishga uchrashini katalizlaydigan ferment miqdoriga

aytiladi. To‘qimalardagi ferment birliklarining soni mana bunday

formulaga muvofiq aniqlanadi:

o‘zgarishga uchragan substrat miqdori, mk mol

———————————————————— = nÅ

to‘qima namunasi, g

x

 inkubatsiya vaqti, daqiqa

Misol: laktatdegidrogenazani aniqlash uchun 100 mg jigar to‘qimasi

olingan edi. Tortib olingan shu namuna substrat eritmasiga 15 daqiqa

davomida inkubatsiyalandi va 210 mk mol mahsulot hosil bo‘lganligi

topildi. Demak, jigar to‘qimasining har bir grammiga 210/(0,1x15)=140

birlik laktatdegidrogenaza mavjud.

Ko‘pincha fermentning solishtirma faolligi aniqlaniladi: solishtirma

faolligi namunadagi ferment birliklarining shu namunadagi oqsil (mg

hisobida olingan oqsil) massasiga bo‘lingan soniga tengdir. Masalan:

1g jigar to‘qimasida 140 birlik laktatdegidrogenaza va 200 mg oqsil

bo‘lsa, bu holda jigardagi laktatdegidrogenazaning solishtirma faolligi

140/200=0,7 (mk mol/min)mg bo‘ladi. Solishtirma faollikdan

---

123

fermentlarni tozalash vaqtida, ayniqsa, ko‘p foydalaniladi: boshqa

oqsillar chiqarib tashlangandan keyin sayin preparatda ajratib

olinayotgan ferment ulushi ortib boradi. Demak,  solishtirma faollik

ham kuchayib boradi. Solishtirma faollikning ortib borishiga qarab

tozalash ayrim bosqichlarining samaradorligiga baho beriladi.

Tozalangan, individual ferment bo‘lsa, uning molyar faolligini

o‘lchash mumkin: molyar faolligi namunadagi ferment birliklarining

mikromollar hisobida ifodalangan ferment miqdoriga bo‘lingan soniga

tengdir. Masalan: tarkibida 0,002 mk mol ferment bo‘lgan fumaraza

eritmasida 240 birlik ferment (mk mol/min hisobida) topilgan bo‘lsa,

fumarazaning molyar faolligi bo‘ladi:

240 mk mol/daqiqa

—————————   =  12x10 

4 

daqiqa 

 -1

   0,002 mk mol

Katal – 1 mol substratni 1 soniya katalizlovchi ferment miqdoriga

aytiladi.