«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
440 
сувлари сатҳининг пасайиши ва тупроқнинг пастки қатламларига тушиши 
билан бирга маълум бир қисми ширинмиянинг илдизи тўқималарига 
сўрилишига кўра (глицирризин кислотаси билан комплекслар ҳосил қилиш 
ҳисобига) тупроқ таркибидаги миқдорининг камайишини юзага келтиради. Бу 
ўринда яна шуни ҳам қайд этиш лозимки, глицирризин кислотаси мажмуаси 
инсон танаси учун шамоллашни олдини олувчи таъсирга ҳам эга. 
Тадқиқот шуни кўрсатадики, ширинмия ўсимлиги нафақат ерларнинг 
шўрланиш даражасини пасайтириши билан, балки унинг илдизини 
фармакология ва озиқ-овқат саноатлари учун қимматли хом-ашё эканлиги 
ҳамда ер усти яшил массаси чорва моллари учун оқсилга бой озуқа эканлиги 
билан ҳам муҳим экологик-иқтисодий аҳамиятга эгадир.
 
Ширинмия илдизининг биокимёвий таҳлили кўрсатишича, унинг 
илдизида глицирризин кислотасининг ҳосил бўлиши фармакологик жиҳатдан 
катта аҳамиятга эга. Шу жумладан, унинг таркибида глицирризин кислотаси 
(илдизининг қуруқ массасига нисбатан 23 % гача) калий-кальций-магний 
тузлари аралашмаси ҳолатида учрайди. Унинг илдизидаги кўрсатилган 
синтезланган кислоталар сувда эрувчи тузлар ионлари билан комплекс ҳосил 
қилиб, уларнинг тупроқ таркибидаги концентрациясини камайтиради, шу билан 
тупроқ таркибида сувда эрувчи тузларнинг камайишига сабаб бўлади. 
Тажрибалар ўтказилган майдонларда экилган ширинмия илдизининг 
биокимёвий таҳлиллари натижалари шуни кўрсатдики, унинг илдизида 
глицирризин кислотасининг ҳосил бўлиш динамикаси кўп жиҳатдан тупроқ 
таркибидаги тузлар миқдорига боғлиқ экан. 
Демак, тупроқ таркибидаги сувда эрувчан тузлар ширинмия илдизи 
орқали маълум миқдорда қабул қилиниб глицирризин кислотасининг ҳосил 
бўлишига сабаб бўлиши билан бирга, тупроқ таркибидаги туз миқдорининг 
камайишига ва унумдорлигининг ошишига сабаб бўлар экан. 
Расм.