«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
303 
ҳолатини комплекс яхшилаш ва сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш 
концепцияси (схемаси)ни ишлаб чиқиш режалаштирилган эди. Шуларни 
ҳисобга олганда, суғориладиган тупроқларини сифат баҳолаш бўйича тупроқ 
унумдорлигини ошириш чора тадбирларини ишлаб чиқиш ва амалга тадбиқ 
этиш қишлоқ хўжалиги соҳасининг энг долзарб муаммосидир. 
Ерларни чуқур ҳайдаш орқали гипсли тупроқларнинг мелиоратив ҳолатини 
яхшилаб, унниг унумдорлигини ошириш мумкин. Гипсли тупроқлар одатда 
Сирдарё вилоятнинг Гулистон, Ховост, Мирзаобод туманлари худудига тўғри 
келади, шунинг учун бундай оғир мелиорацияланувчи тупроқларда ерларни 
чуқур ҳайдаш, шуннигдек, органик ўғитлар билан ишлов бериб, шўр ювиш 
ишларини сифатли ўтказиш яхши самара беради. Мелиорацияланган бундай 
тупроқларнинг унумдорлигини узоқ вақт сақлаб қолиш учун алмашлаб экиш 
тизимларини яхши йўлга қўйиш ва ўғитлардан тўғри фойдаланиш талаб 
этилади [1-2]. 
Маълумки, вилоят тупроқлари шўрланиш ва ботқоқланишга мойил бўлиб, 
унинг олдини олиш учун суғориладиган ерларга юқорида қайд этилган 
чоралардан ташқари экин майдонларига мевали ва манзарали дарахтлар, 
шунингдек, беда, дуккакли экинларлар, ширинмия плантациялари ҳам самарали 
мелиорацияловчи таъсир кўрсатади. Кўп ҳолларда кузги оралиқ экинларни 
шудгор остига қўшиб экилиши тупроқдаги гумус миқдорини ва органик 
моддалар миқдорини кўпайиб боришини таъминлайди, натижада тупроқ 
унумдорлиги ошади. 
Умуман қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришида ер тузишни тўғри ва 
мукаммал ташкил этиш зарур. Бунда деталлашган тупроқ хариталари, 
тупроқнинг кимёвий, физикавий, агрономик ҳоссалари бўйича харитаграмма ва 
илмий хужжатлар асос бўлади. Бу хужжатлар асосида экиладиган экинларнинг 
нисбати, экин экиладиган ер майдонларини танлаб олиш, алмашлаб экиш, 
эрозияга қарши қўлланиладиган тадбирлар, мелиорация ва агротехник 
услубларни қўллаш, шунингдек, ўғитларнинг меъёри ва таркибини ўрганиш 
каби чора-тадбирларнинг бажарилиши, ҳосилни ошириш истиқболлари 
белгилаб беради. 
Сирдарё вилоятининг табиий шароити тўғрисидаги маълумотлар асосида 
шундай хулосага келишимиз мумкинки, вилоятнинг тупроқ-иқлим шароити 
ундаги агротехник ва мелиоратив тадбирларни илмий асосда амалга оширган 
ҳолда қишлоқ хўжалик экинларидан юқори хосил олиш гарови хисобланади. 
Бундан ташқари қишлоқ хўжалигида агрокимёвий хизмат кўрсатишни 
марказлашган асосда йўлга қўйиш лозим. Бутупроқларнинг самарали 
унумдорлигини оширишда ва саклашда жуда ҳам зарурдир. Тупроқ шароитига 

---