«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
300 
talabga javob beradigan nabotot olamining 6 xili xalq xo’jaligining turli hil sohalari 
uchun qimmatli xomashyo beruvchi tabiiy geomanba sifatida tavsiya qilinadi. 
Shu bilan birgalikda o’simlik resurslariga ham keng orin berilgan. Masalan 
g’alladoshlardan 9,9, dukkaklilardan 8, dukkakdoshlardan 7, ildizmeva va tugunak 
mevalilardan 6, sabzavotlardan 6, tolali o’simliklardan5, ozuqabop o’simliklardan 
4,mevali daraxtlardan narkotik modda saqlovchilardan -2, mevali daraxtlardan-15, 
manzarali daraxtlar va butalardan 26 tur resursi to’liq qayd qilingan. Demak 
Mirzacho’l voha o’simliklaridan olinayotgan tabiiy hom ashyo –Ona zaminimiz xalq 
xo’jaligining truli xil sohalariuchun nihoyatda zarur bo’lgan qimmatbaho davlat 
boyligi bo’lganligi bilan ajralib turadi. Ko’rinib turibdiki respublikamiz 
sanoati,qishloq xo’jaligi,iqtisodiyoti va xalq xo’jaligi boshqa tarmoqlarining 
qanchalik ravnaq topishi unng milliy va mahalliy hom ashyoga bo’lgan talabi bilan 
belgilanadi. 
Vohamiz o’simliklaridan olinayotgan qimmatbaho resurs-saninli glidserizinli, 
alkaloidli efir moyli oshlovchi, bo’yoq beruvchi, oziq ovqat bo’luvchi tehnik, 
to’qimachilik va tola hom ashyosiga, ozuqa yem, dori darmon va boshqa 
homashyolarga bo’lgan talablar kundan –kunga oshib bormoqda. 
Respublikamiz xalq xo’jaligining turli xil sohalari uchun qimmatli bo’lgan 
hom ashyo beruvchi soha o’simliklari 2 turga bo’linadi: 
1. Xom ashyo beruvchi o’simliklari: 
2. Transplantatsion o’simliklar. 
Birinchi guruhga kiruvchi o’simliklar bevosita-xomashyo sifatida ishlatiladi, 
yoki ishlab chiqarishning turli xil sohalari uchun tabiiy man’ba sifatida qayta 
ishlanadi. Bunga misol qilib yemak, qatim, kamqoq, rovach, isiriq, qizilcha, 
shirinmiyya, marmarak, shashir, taroch, yorungul, solg’un, shiraj, jag’jag’, kovul, 
kovrak, yalpiz v.h.k kiradi. 
Ikkinchi guruh-transplantatsiya o’simliklarga fotomenirativ va ixota vazifasini 
bajaruvchi xususiyatga ega bo’lgan nabotat olamining vakillari kiradi. Ular tuproq 
eroziyasidan ekin dalalarini himoya qiluvchi o’tlar Ona zaminning unumdorlik 
holatini yahshilovchi, sport maydonchasi va aerodromlarning yer ustini qoplovchi 
o’simliklar guruh vakillaridir. 
Birinchi guruhga kiruvchi xomashyo beruvchi o’simliklarni xakq xo’jaligida 
tutgan o‘rniga qarab ikkiga bo’lish mumkin: 
a)
texnik o’simliklar 
b)
natural o’simliklar 
a) Texnik o’simliklar-guruhiga kiruvchi nobobat olamining vakillari sanoatda 
qayta ishlanadi. Masalan, ildizida glitsirrazin-glikozidin moddasini saqlovchi 
shirinmiya, treterpyasi va steoronli birikmalarni hosil qiluvchi (kachim, kamqoq, 

---