«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
58 
Ушбу тур оқ тусдаги лентасимон шаклда бўлиб унинг узунлиги 45-83 
ммва эни 2,5-3,0 мм тенг. Паразит бошчаси сколекси елпиғичсимон шаклда 
бўлиб, унда иккита ботрияси бўлиб, унинг ёрдамида ичак шиллиқ пардасига 
ёпишиб туради. [3]. Танаси бўғимларга бўлинмаган. Танасининг орқа қисмида 
урғочилик жинсий системаси тухумдон жойлашган. Бошининг кейинги 
қисмидан бироз ичкарисида сариқдонлар бўлиб, улар бачадоннинг икки ёнида 
жойлашган. Бачадон танасининг марказида жойлашади. Тухум кулранг тусда 
бўлиб катта доирасимон ёки овалсимон ёпқичга эга бўлиб узунлиги 0,76х0,80 
мм бўлиб вагина ва битта умумий жинсий тешик билан бўғиннинг юзасига 
очилади. Тухумдон икки бўлмали бўлиб, бўғиннинг икки ёнида жойлашган. 
Паразит тухумлари овалсимон шаклда бўлиб узунлиги 0,042-0,045х0,025-0,028 
мм ташкил қилади. [4]. 
Касаллик карпсимон балиқлар ўртасида кенг тарқалган бўлиб барча 
ёшдаги балиқ турларини зарарлайди. Адабиётларга кўра асосан бир ёшли ва 
икки ёшли карп балиқлари ўртасида баҳор ва ёз ойларида кўп учрашлиги 
аниқланди. Табиатда қиш фаслида касаллик қўзғатувчилари балиқлар 
организмида сақланади. Гельминтлар ичакда жойлашиб олади, ҳаётчанлигини 
сақлаб қолади ва яъна эрта бахорда тухумидан кўпая бошлайди. 
Цестодаларнинг личинкалари оралиқ ҳўжайинлари –олигохеталар организмида 
ривожланади (Tubifex). Улар сув остидаги тупроқ қатламларида қишлайди. 
Бахорда олигохеталар фаол ҳаракатланади, тупроқнинг юзасига чиқади. 
Балиқлар сув ҳавзалари тубида зарарланган чувалчанглар билан озиқланиши 
натижасида касалликни ўзига юқтиради. 
Инвазия даври июль- август ойларида энг авжига чиқади. Бахор ва куз 
ойига келиб зарарланиши юқори даражага етади. Гельминтлар қишда балиқлар 
организмида нофаол ҳолатда сақланади, эрта баҳор келиши билан эса улар яъна 
фаоллашади ва тухум ажрата бошлайди. 
Бухоро вилояти Шўркўл сув омборидаги карп балиқлари цестодалар 
синфи 
Khawia sinensis
(Hsu, 1935) гельминт тури билан зарарланганлиги 
аниқланди. Адабиётлар материаллари асосида таксономик таҳлил қилинди. Сув 
ҳавзасининг типи, йил фасллари ва бошқа экологик омилларнинг балиқлар 
гельминтофаунасига таъсир этиш жиҳатлари аниқланди.