«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

SUDRALUVCHI HAYVONLAR, YOVVOYI HAYVONLAR HAMDA 
ODAMLAR UCHUN UMUMIY BO‘LGAN GELMINTLAR RIVOJLANISH 
SIKLI 
Toshov O‘tkir Jumayevich. (QarDU) 

---

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
54 
Sudraluvchi hayvonlarda keng tarqalgan gelmintlar 
Mesocestoides lineatus
turlarining biologiyasi, tarqalishi, xo‘jayinlarini chuqur o‘rganish hamda bular 
haqidagi adabiyotlarda keltirilgan ma’lumotlarni tahlil qilish natijasida shu narsani 
aniqladiki, ushbu gelmintlarning populyatsiyalar strukturasi morfo-ekologik 
xususiyatlariga ko‘ra ikki guruh erkin holda va parazitlik qilib yashovchi turlardan 
tashkil topgan. Ularning har ikki gurux vakillari ham bir qator o‘ziga xos biologik, 
ekologik, fiziologik, morfologik belgilari bilan xarakterlanadilar. Ko‘rsatilgan 
belgilar ularni ma’lum bir o‘ziga xos muhit sharoitida hayot kechirishiga imkon 
beradi. Masalan sestodalar 
M. lineatus
va 
D.noelleri
voyaga yetgan davrida ularning 
yashash muhiti (joylashgan joyi) go‘shtxo‘r hayvonlarning (definitiv xo‘jayin) ovqat 
hazm qiluvchi organi ichaklar hisoblanadi. Yetilgan gelmint tuxumlari tashqi muhitga 
chiqadi va u yerda ma’lum muddat (oraliq xo‘jayin tanasiga o‘tgunga qadar) 
saqlanadi. Sudraluvchilar tanasida parazitlik qiluvchi gelmintlarni bioekologik 
xususiyatlarini o‘rganish ularga qarshi kurashishning eng qulay usuli hisoblanadi. 
Kalit so‘zlar
: landshaft, geteroksen, gelmint, dipillidioz, mezotsestoidoz, 
gangilonematoz, spirotserkoz, sestoda, trematoda, oripatid, chuvalchang, parazit. 
Tadqiqotning obyekti va uslubiyoti. Tadqiqot obyekti sudraluvchi hayvonlar, 
sestodalar, trematodalar, akantotsefalalar. Sudraluvchi hayvonlarda tarqalgan gelmint 
turlarini sistematik o‘rni, nematoda va xo‘jayinlarini biotsenotik bog‘liqligi, gelmint 
turlarini populyatsion ekologiyasi hamda sudraluvchilarni uy, yovvoyi hayvonlarga 
shuningdek odamga gelmintlarni epizootologiya va epidemiologiyadagi rolini 
aniqlash. 
Ishda 
zoologik 
va 
gelmintologik 
tadqiqot 
metodlari 
qo‘llanildi. 
Sudraluvchilarni gelmintlarini strukturasi va hayot sikllarini o‘rganish har xil 
biotsenozda tekinxo‘r gelmintlarni sirkulyatsiya qonuniyatlarini aniqlashda muhim 
ahamiyatga ega. Shuningdek tekinxo‘r, oraliq-rezervuar xo‘jayin, defenetiv xo‘jayin 
tizimlarini qonuniyatlarini aniqlash imkoniyatini beradi.