«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
392 
Манзарали гуллар экилаётганда аввало тупроққа органик ўғитлар солиш 
йўли билан тупроқдаги гумус миқдорини ошириш чоралари кўрилади. Аммо, 
тупроқнинг механик таркиби ҳар доим ҳам ҳисобга олинмайди. Бунинг 
сабабларидан бири ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишига тупроқ механик 
таркибининг таъсирини ўрганиш бўйича тадқиқотлар деярли ўтказилмаганлиги 
ва шу юзасидан керакли тавсияларнинг йўқлиги ҳисобланади.
Айрим кўп йиллик манзарали гуллар очиқ ерда қишлайди, айримларини 
эса қишда устини ёпиш ёки ер ости органларини қазиб олиб, ёпиқ жойда 
сақлаш керак бўлади. Арабис, вероника, гулсафсар, лилейник, пеон, рудбекия, 
флокс каби гуллар совуққа чидамли кўп йиллик гуллар ҳисобланади. Анемона, 
аквилегия, примула, хушбуй бинафша сингарилар сояга чидамлидир. 
Гулсафсар, люпин, саллагул, флокс, рудбекия сингари кўп йилликлар алоҳида 
парвариш талаб этмайдиган ва ажойиб манзара ҳосил қиладиган гулларга 
киради. 
Кўп йиллик манзарали гуллар уруғлари, тупини, пиёзбоши, тугунаги, 
илдизпоясини бўлиш ва қаламча қилиш йўли билан кўпайтирилади. Уруғлари 
ёрдамида кўпайтирилганида ривожланиш секин боради ва она ўсимликдаги 
белги-хусусиятлари ўзгариб кетиши мумкин. Манзарали белги хусусиятларни 
сақлаб қолиш учун уларни вегетатив кўпайтириш мақсадга мувофиқ. 
Вегетатив кўпайтириш ўсимлик тўқималарининг регенерацияланиши, 
шунингдек, ўсимликнинг алоҳида бир қисми ёки алоҳида вегетатив 
хужайрасидан тўлиқ организм бўлиб тикланиш хусусиятларига асосланган. 
Пояларини бўлиб кўпайтиришда ўсимликнинг гуллаш вақтини ҳисобга 
олиш керак. Масалан, кузда гуллайдиган ўсимликлар баҳорда, баҳорда 
гуллайдиганларини ёз ойи охири ва кузда вегетатив кўпайтирилади. 
Бир жойда кўп йиллар мобайнида ўсган кўп йиллик гуллар вақти-вақти 
билан кўчириб ўтказишни талаб этади. Чунки улар учун тупроқда озуқа 
етишмовчилиги бошланади, натижада уларнинг ўсиши ва ривожланиши 
сусаяди, бу эса уларнинг манзаралилик хусусиятларига салбий таъсирини 
кўрсатади. 
Лилейникнинг кўпайтириш ва парваришлаш қоидалари.
 
Гемерокаллис
(Hemerocallis) 
– лилейник – Лоладошлар (
Liliaceae
) 
оиласига мансуб кўп йиллик, илдизпояли ўтсимон ўсимлик. Асосан Осиёда, 
қисман Европада 25 тури тарқалган. Илдизи серэт, йўғонлашган. Барглари 
тасмасимон. Пушти, сариқ, зарғалдоқ ёки жигарранг- қизғиш ранглардаги 
гуллари йирик. Гулпоясининг узунлиги 30 см дан 1 м га қадар бўлади. 
Кўкаламзорлаштиришда манзарали турлари ва навлари қўлланилади.

---