«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
293 
ривожланишига боғлиқ бўлади, бунда тупроқ унумдорлигини ва ўсимлик 
ҳосилдорлигини 
ошириш 
мумкинлиги 
ўз 
аксини 
топди. 
Тупроқ 
микробиоценозлари фаолиятини бошқаришда-асосан тупроқни режа асосида 
органик ва минерал ўғитлар билан таъминлаш ва алмашлаб экишнинг роли 
жуда каттадир, бунинг учун тупроқ унумдорлигини оширишнинг асосий 
йўлларидан бири органик ва минерал ўғитлардан фойдаланиш, нордон 
тупроқларни оҳаклаштириш ва алмашлаб экишни тўғри йўлга қўйишдир. 
Тупроққа бундай таъсир, микроблар фаоллигининг ошишига, хусусан, 
ўсимлик илдиз тизимида микроблар фаолиятини ошишига олиб келади. Бу 
ҳолда микроб массаси ошади, олиготроф микроорганизмлар кўпаяди, умуман 
олганда тупроқ унумдорлиги ошади. 
Сурункасига бир тур ўсимликни экиш, тупроқ микрофлорасини 
ўзгаришига олиб келади. Бундай шароитда микромицетлар, актиномицетлар, 
спора ҳосил қилувчи бактериялар сони кўпайиб, азотфиксаторлар сони эса 
камайиб кетади. Монокультура даврида тупроқда протеаза, амилаза, пектиназа, 
целлюлаза, оксидланиш-қайтарилиш реакциясини олиб борувчи ферментлар 
фаоллиги камайиб кетади. Шунинг учун алмашлаб экиш тавсия этилади. [4] 
Ўсимлик ривожини чеклаб қўйувчи омиллардан бири бу азот 
етишмаслигидир. Ҳаво таркибидаги молекуляр азотни эса ўсимлик ўзлаштира 
олмайди. Бунга асосий сабаб ўсимлик ва ҳайвонларда нитрогеназа 
ферментининг йўқлигидир. Бу фермент фақат баъзи бир микробларда учрайди. 
Булар айниқса ўсимликлар билан симбиоз ҳолатда яшаб, молекуляр азотни 
ўзлаштирадилар ва тупроқ унумдорлигига жуда катта ҳисса қўшадилар. 
Хулоса.
Олиб борилган кузатувларимиз ҳамда илмий адабиётлардаги 
маълумотларга таяниб қуйидагиларни хулоса қилишимиз мумкин. 
1.
Сурхондарё вилояти тупроқлари унумдорлигини оширишда, тупроқ 
таркибидаги 
микроорганизмлардан 
фойдаланиш 
мумкин 
эканлиги 
аниқланди. 
2.
Тупроқ унумдорлиги тупроқ таркибидаги микроббиомассасининг кўп ёки 
камлигига, ўсимлик билан муносабатига ва ҳатто бир тур ўсимликнинг кўп 
ёки кам экилишига ҳам боғлиқлиги аниқланди. 
3.
Тупроқ микробиоценозларининг фаолиятини бошқаришда тупроққа 
режаасосида ишлов бериш, органик ва минерал ўғитлар билан таъминлаш ва 
нордон тупроқларни оҳак билан нейтраллаш ва алмашлаб экишни тўғри 
йўлга қўйиш ижобий натижа бериши аниқланди.