«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
301 
yemak) o’simliklar, birinchi holatda qurilish sohasida penobetonni hosil qiluvchi 
mahsulot sifatida ishlatilsa, ikkinchi holatda to’qimachilik komponentlarida ipak 
uchun va paxta tolalarini bo’yashda, uchinchi ko’rinishda esa o’simliklarga zarar 
keltiruvchi hashorotlarni qiruvchi zaharli modda sifatida ishlatiladi. 
b) Natural o’simliklar- guruhiga kiruvchi oziq-ovqat, dorivor, meva, yem-
hashak, poliz ekinlaridan mahsulotlarini eng soda usulda qayta ishlanishi yoki 
ishlashni talab qilmasdan kundalik tirkchilikda to’g’ridan-to’g’ri ishlatiladigan 
o’simliklar guruhiga aytiladi. Xuddi shu fikrni tarkibida vitaminli birikmalarni 
tutuvchi voha ko’katlari turlariga ham aytsak ayni muddao bo’ladi degan fikrdamiz. 
Sababi vahamiz o’simliklari qimmatli dorivor giyohlarning vatani hisoblanadi. 
Ayniqsa, omonqora, bazulbong, choy o’ti, ayiq o’ti, gazandao’t, sug’uro’t, kovrak, 
ermon, suv qalampiri, na’matak, qizilcha, o’lmaso’t, bo’ymadiroch, marmarak, 
limono’t, yalpiz, choron, rovoch va boshqa natural holatda foydanilganidan tashqari, 
turli xil dori kukuni, damlama, qaynatma va undan tayyorlangan turli xil eritmalar, 
tindirilga holatdan keyin shifobahsh vosita sifatida-ko’p ishlatiladi. 
O’simlik xomashyolarining geo-ekologik holati xalq xo’jaligida ishlatilishini 
nazarda tutib- tabiiy nabobat olami ikkiga bo’linadi: 
1.
Xomashyoshunoslik bo’limi; 
2.
Resursshunoslik bo’limi. 
1. Xomashyoshunoslik bo’limi-o’simlik organida nabobat olamiga mansub 
bo’lgan geo-ekologik hoashyoning ( ildizida, poyasida, bargida, gulida, mevasida, 
urug’ida) xususiyatlarini klassifikatsiyasini va shajaradagi tutgan o’rnini o’rganadi. 
2. Resursshunoslik bo’limi-o’simliklarning tarkibidagi xomashyoning turli xil 
geografik mintaqalarda turli xil ko’rinishda va turli xil miqdorda bo’lishini o’rganadi. 
Demak, vohamiz zaminidagi o’simliklar xomashyosining Ona zaminda 
tarqalishi-ma’lum tabiat qonunlari asosida bo’ladi. 
Birinchidan, tabiiy xomashyoning miqdori, mugitning o’zgarishi ta’sirada 
bo’ladi. 
Ikkinchidan, 
vaqt 
o’simliklar 
xomashyosi 
tarkibidagi 
bioorganic 
birikmalarning miqdori ekologik omilning ta’sirida resurskarning konsetratsiyasi 
o’zgarib turadi. 
Yer yuzida xomashyo beruvchi o’simliklarni-bir-biri bilan solishtirib 
ko’ganimizda quyidagicha geo-eko-evolutsion nitijaning guvohi bo’lamiz. 
1.Har bir guruh o’simliklarining xomashyosi bir tur yoki bir oila geografik 
aryali bilan bog’liq emas. 
2.O’simlik ma’lum bir xomashyoni (soponinni ildizida) ko’proq tutsa boshqa 
bioorganic moddani boshqa organida kamroq tutadi. 

---