Sorawlar ha’m tapsırmalar.
1.Biogeografiya pa’ni neni u’yretedi, ol qaysı ilimler menen baylanısqan
?
2.Biogeografiya iliminin’ rawajlanıw tariyxın qanday basqıshlarg’a bo’liw mu’mkin
?
3.Biogeografiya iliminin’ rawajlanıwına qaysı alımlar o’zlerinin’ u’lesin qosqan
?
4.O’zbekstanda ekologo-geografiyalıq mekteptin’ tiykarın salıwshılar kimler
?
5.Biogeografiyanın’ qanday praktikalıq a’hmiyeti bar, xalıq xojalıg’ı-nın’ qaysı
tarawlarında ken’nen qollanıladı
?
Biogeografiyanın’ tiykarg’ı tu’sinikleri .
Geografiyalıq rayonlar bir-birinen ondag’ı jasaytug’ın mikroorganizmler,
o’simlikler, zamarrıq ha’m haywanlardın’ quramı boyınsha ayırıladı. Ma’selen, Rossiyanın’
Evropa bo’liminde iyne japıraqlı o’simlikler h.b. o’sse, al Orta Aziyada basqa o’simlikler o’sedi.
Flora dep- sol rayonda jasawshı o’simlikler, mikroorganizm ha’m zamarrıqlardın’ jıynag’ına
aytamız.
Sonın’ menen birge sol rayonda haywanlardın’ ko’plegen tu’rleri-a’piwayı tiyın, gornostay,
qasqır, qon’ır ayıw h.b. tirishilik etedi. Fauna dep-belgili bir rayondag’ı tirishilik etetug’ın
haywan tu’rlerinin’ jıynag’ına aytıladı.
Anaw yaki mınaw rayondag’ı fauna ha’m floranın’ jıynag’ına- biota dep ataymız
(Bobrinskiy, 1951).
Bul terminler tek g’ana o’simlik, zamarrıq ha’m mikrooragnizm yamasa haywanlarg’a
qollanılıp qoymastan, al o’simlik yamasa haywanatlar, du’nyasının’ iri bo’limlerine de
qollanıladı. Ma’selen, gu’lli o’simlikler florası, quslar faunası, kemiriwshiler faunası, su’t
emiziwshiler faunası h.t.b.
O’simlikler, zamarrıqlar, mikroorganizmler ha’m haywanatlar birge tirishilik etip bir-biri
menen ha’rqıylı qatnasta boladı ha’m bir-birine ha’r tu’rli ta’sir jasaydı. Basqasha aytqanda
birgelesip jasawshı organizmler ja’ma’a’tti payda etedi. Bul ja’ma’a’t ha’r-qıylı bolıwı mu’mkin.
Ma’selen biz tog’ay soobshestvosı, mikroorganizmler soobshestvosı dep ayırıp aytıwmız
mu’mkin. Barlıq ja’ma’a’tler ishinde o’simlik ha’m haywanlar soobshestvosı jaqsı u’yrenilgen.
Sonın’ ushın biz bunnan bılay usılar haqqında aytamız.
Soobshestvo tu’sinigi ju’da’ ken’ ma’nide aytıladı. Soobshestvo dep ulıwma tog’aydı, iyne
japıraqlı tog’aydı da h.t.b. aytamız. Solardın’ ishinde konkret, anıq soobshestvonı ayırıp biliw
kerek.
Đ
ri tipologiyalıq kategoriyalarg’a tundra, iyne japıraqlı tog’aylar, ken’ japıraqlı tog’aylar,
dala, sho’l, savanna, taw h.t.b. kiredi.
Biom-bul tu’sinik anaw yaki mınaw zona ha’m kishi zonalardag’ı soobshestvolardın’
birlespesine aytıladı.
Solay etip flora ha’m fauna birlesip biotanı payda etedi. O’simlikler qaplamı ha’m
haywanat jıynag’ı soobshestvolardı ha’m biomlardı payda etedi.
Bir soraw tuwadı: Evropanın’ ken’ japıraqlı tog’aylarının’ flora ha’m faunasının’ quramı
Arqa Amerikanın’ flora ha’m faunasınan ayırmashılıg’ı qalay tu’sindiriledi
?
Bul
soobshestvolardın’ jasaw jag’dayları uqsas ha’m olar uqsas biotag’a iye bolıwı kerek. Biraq bul
onday emes. Bul regionlardın’ geologiyalıq tariyxı ha’r qıylı.
Solay etip biotalardın’ quramı sol regionnın’ geologiyalıq tariyxına baylanıslı boladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |