Biogeografiya kk

Biogeografiyanın’ praktikalıq a’hmiyeti
Biogeografiyanın’ praktikalıq a’hmiyeti ju’da’ u’lken. Biogeografiyanı bilmey turıp 
ta’biyiy o’simlik ha’m haywan resursların ratsional paydalana almaymız. Adam ushın paydalı 
haywanlar ha’m o’simlikler jer u’stinde bir tegis tarqalmag’an. O’simlik ha’m hayuan shiyki 
zatın paydalanıwdın’ ha’r qıylı regionda o’zinin’ qolaylı mu’ddeti boladı. Shiyki zat o’ndiriwdin’ 
normasın bilmew-bul shiyki zat bazasına zıyan tiygizedi. Sonın’ ushın biz biogeografiyanın’ 
nızamlıqların, paydalı haywan ha’m o’simliklerdin’ geografiyalıq tarqalıw nızamlıqların, olardın’ 
sanının’ jıllar boyınsha o’zgerisin, ha’r qıylı reogionlarda sanlar ayırmashılıg’ın, organizmler 
o’miri ha’m shiyki zat sapası ushın qolaylı ha’m qolaysız jag’daylardı biliwimiz kerek. 
Ha’zirgi waqıtta ko’pshilik haywan ha’m o’simlik tu’rlerinin’ sanı birden azayıp ketti ha’m 
olardı Xalıq aralıq «Qızal kitapqa» kirgiziwge tuwra keldi. Olardın’ ko’pshiligi aqılg’a 
muwapıqsız paydalanıw na’tiyjesinde jer betinen jog’alıp ketti. Ele de ko’pshilik tu’rler joq bolıp 
ketiw qa’wipi astında tur.Sonın’ ushın bul tu’rlerdi qorg’ap, olardı ko’beytiwimiz kerek. Siyrek 
an’lardı awlawdı qadag’an etiw, siyrek o’simliklerdi jıynawdı qadag’an etiw, bul tu’rlerge 
optimal jag’daylardı saqlaw biogeografiya nızamlıqları tiykarında islenedi.
Adam den sawlıg’ı ushın jaqsı gu’resiw biogeografiyalıq bilimlerdin’ itibarısız mu’mkin 
emes. Ko’pshilik awırıwlar-viruslar, bakteriya, a’piwayılar, zamarrıq, parazit qurtlar h.b. 
ta’repinen payda boladı. Qorshag’an oratlıqtın’ ayrıqshalıg’ı sol awırıw shaqırıwshılardın’ ha’m 
taratıwshılardın’ tirishilik mu’mkinshiligi menen anıqlanadı. Mıs: tulyaramiya adamg’a awırıw 
haywanlardan su’yir shıbınlar, mokretsalar h.b. nasekomalar arqalı jug’adı. Adamnan basqa 
tulyaremiya menen ko’pshilik kemiriwshiler, nasekoma jewshiler ha’m basqa su’t emiziwshiler 
awıradı. Bul awrıwlardın’, onı shaqırıwshılar, taratıwshılar ha’m juqtırıwshılardın’ qolaylı jasaw 
sharayatın, bul sharayat qaysı zona yamasa poyasta bolatug’ının biz biogeografiya nızamlıqları 
arqalı bilip alamız. Bunı bilsek biz awırıwdın’ aldın alg’an bolamız. 

---

7 
O’simlikler ha’m o’simlikler ja’ma’a’ti jasaw sharayatının’ indikatorı retinde qollanıladı.
Sol o’simliklerdin’ ha’m haywanlardın’ qatnasına ha’m ko’lemine qarap biz ortalıqtın’ ha’r-
qıylılıg’ın: teren’ligin, duzlanıw da’re-jesin, topıraqtın’ mexanikalıq quramın ha’m ximizmin, 
paydalı qazılma-lardı bilip alamız. Ha’zirgi waqıtta indikatsiya biogeografiyanın’ jaqsı ra-
wajlang’an bo’limi esaplanadı.
Keyingi jılları monitoringtin’ mashqalaları - geografiyalıq ortalıq u’stinen baqlaw (aerofoto 
ha’m kosmoslıq metodlar arqalı) ken’ tu’rde islenip atır. Bul izertlewlerde de biogeografiyanın’ 
roli u’lken.