Biogeografiya kk

Ken’ japıraqlı tog’aylar zonasında jaylasqan tawlarda ken’ japıraqlı tog’aylar, aralas 
tog’alar (ayrım tawlı ellerde joq), iyne japıraqlı tog’aylar, subalpli otlaqlar, alpli otlaqlar bir-birin 
almastıradı. Tog’aydın’ joqarg’ı shegarasında ju’da’ tar poyas putalar rododenronlar, putalı 
olxalar h.b. rawajlang’an. 

---

43 
Kserofil jag’daylar ushın to’mendegi poyaslar xarakterli. Ma’selen, Aziyada
:
dala, tog’aylı 
dala, tog’aylı subalpli, stlanikli-otlaqlı poyas ha’m alp otlaqlı tundra poyası (moxlı-lishaynikli, 
alag’at, putalı)
Subtropik ha’m tropik tawlar poyasına mısal bolıp Gimalay tawı xızmet etedi. Onda tog’ay 
poyasının’ ju’da’ bay ekenligi ko’rinedi. Onın’ qubla janbawır eteginde tropik tog’aylar, 
joqarısında polidominantlı tog’aylar (ortasha poyasqa ta’n), onnan joqarıda iyne japıraqlı 
tog’aylar poyası o’sedi. Barlıq subtropik tawlar ushın joqarı poyastag’ı rododendronlardın’ 
barlıg’ı, tog’aylar joqarg’ı shegarada putalar menen, onnan joqarıda mayda putashalar menen 
almasadı. 
Gimalay tawında muzlıq da’wirdin’ baslanıwının’ to’mengi shegarası 1800-2000 m den 
baslanadı. Usı biyiklikte tog’aylarda birinshi xvoylı porodolar payda boladı, al 3000-3800 m 
biyiklikte pixta, shırsha h.b porodalardan du’zilgen taza iyne japıraqlı tog’aylar rawajlang’an. bul 
tog’aylar tu’binde kishkene boylı. bambukler, al sho’p qatlamında boreal tog’ay wa’killeri 
bolg’an kislitsa o’sedi. Subalpli ha’m alp poyasta otlaqlı soobshestvolar menen birlikte qurg’aq 
sha’rayatta 5000 m biyiklikte podushechnikler ushırasadı. Usı jerde 5700 m biyiklikten «qarlı 
liniya» (qar sızıg’ı) o’tedi. 
Tropikalıq Andlar poyaslar sisteması tropikalıq ha’m ekvatorial oblastlar tawlar 
sistemasına uqsas boladı. And tawlarının’ janbawırlarınan 1000 m biyiklikke shekem ıg’allı 
tropik tog’aylar jaylasadı. Onnan joqarıda olardın’ tu’rlik sostavı almasıp xin ag’ashları, 
bambukler ha’m ag’ash paporotnikler ko’beyedi. Bular taw ıg’al tropik tog’ayları. 2000-3000 m 
den 3800 m biyiklikke shekem nefelogileyalar soobshestvosı rawajlanadı.Olar tropik tog’aylarg’a 
salıstırg’anda kelte boladı. Olarda emerdjentler bolmaydı. A’sirese, bul tog’aylarda lianlar ha’m 
epifitler ko’p boladı (moxlar, gimenofilli paporotnikler), bul jerde hawanın’ ıg’allıg’ı joqarı 
boladı. Sonın’ menen birge bul jerde epifit ha’m moxlardan basqa orxideyalar o’sedi, arasında 
selaginellalyar u’stemlik etedi. Nefelogileyalardın’ joqarg’ı shetinde irgejeyli bambukler ha’m 
ejevikalar o’sedi. 3000-3800 m den 4500 m biyiklikke shekem paramos soobshestvoları o’sedi. 
Bul jerde hawa-rayı qatal ha’m turaqsız boladı. Jawınlı samallar arasında qarlar qa’legen waqıtta 
bolıp turadı. O’simlikler sur-qon’ır ren’de boladı. Ku’n nurı tik ha’m ashıq tu’sedi. O’simlikleri 
kseromorf. Bul jerde paramos ag’ashlardan quramalı gu’lliler semeystvosına kiriwshi-
»monashkalar» jasaydı. Olardın’ biyikligi 2-5 m bolıp, shaqaları juwan boladı. Olar bir-birinen 
bir neshe metr qashıqlıqta o’sedi. Budan basqa tussok tipine kiriwshi g’a’lleler: selew jasaydı. 
Oraylıq Andta (Peru) u’sh poyas bar. To’mengi poyas-serra. Bul birlesken savanna bolıp 
g’a’lleler u’stemligi ag’ashlar menen almasadı. Olar 4000 m biyiklikte puna menen almasadı (4-
10 m biyikligi). Olardın’ ishinde krupka, polevitsa, astragal, geran, fialka, gorechavka, valeriana.