|
Aralas tarmaq topologiyalarin islep shıǵıw.
Joba:
1. Tarmaq tapologiyalari haqqında túsinik.
2. Tarmaq tapologiyasi túrleri.
3. “Sheńber” tapologiyasi
Tarmaq tapologiyalari haqqında túsinik.
Informaciyanı bir kompyuterden ekinshi kompyuterge uzatıw mashqalası esaplaw texnikası payda bolgandan berli bar bolıp tabıladı. Informaciyalardı bunday uzatıw ayrıqsha paydalanılıp atırǵan kompyuterlerdi birgelikte islewin shólkemlestiriw, bir máseleni bir neshe kompyuter járdeminde sheshiw múmkinshiliklerin beredi. Bunnan tısqarı xar bir kompyuterdi málim bir wazıypanı orınlawǵa qánigeliklestiriw hám kompyuterlerdiń resurslarınan birgelikte paydalanıw, xamda kopgina basqa mashqalalardi xam sheshiw múmkin boladi
Aqırǵı waqıtta informaciyalardı almaslaw usılları hám quralların kop túrleri usınıs etińip atır : eń ápiwayıı fayllardı disklar járdeminde kompyuterden kompyuterge otkazishdan tartıp, tap dúnya kompyuterlerin birlestira alıw múmkinshiligin beretuǵın Internet tarmogigacha.
Kopincha ―maxalliy tarmaqlar‖ (lokalniye seti, LAN, Local Area Network) terminin áyne, úlken bolmagan, jergilikli olchamli, jaqın jaylasqan kompyuterler jalǵanǵan tarmaq, yaǵnıy, jergilikli tarmaq dep tushiniladi. Lekin birpara jergilikli tarmaqlardıń texnikalıq korsatgichlariga názer solsak, bunday termin anıq emesligine isenim payda qılıw múmkin. Mısal ushın, bazi bir lokal tarmaqlar bir neshe kilometr yamasa bir neshe on kilometr aralıqtan ańsat baylanıstı támiyinley alıw imkaniyatın beredi. Bul qal bolsa, bir xananıń, bir bınanıń yamasa bir-birine jaqın jaylasqan ımaratlarninggina emes, bálki bir qala sheńberindegi olcham bolıp tabıladı. Basqa bir tárepden alıp qaraganimizda global tarmaq orqli (WAN, Wide Area Network yamasa GAN, Global Area Network) bir xanada jaylasqan eki qasında stoldagi kompyutrlar xam informaciya almasınıwın ámelge asırıwı múmkin, lekin nega bolıp tabıladı bunday tashkil etilgen tarmaqtı xesh kim jergilikli tarmaq dep terminydi. Eki jaqın jaylasqan kompyuterlerdi interfeys arqalı (RS232, Centronics) kabel járdeminde boglash múmkin, yamasa xatto kabelsiz infra qızıl kanal járdeminde xam kompyuterlerdi boglash múmkin. Lekin bunday boglanish xam jergilikli tarmaq dep atalmaydi. Bálki, jergilikli tarmaq tariypi tap kishi tarmaq sıyaqlı bolib, kop bolmagan kompyuterlerdi boglash bolıp tabıladı. Xaqiqatdan, jergilikli tarmaq kop qallarda ekinen tap bir neshe onlab kompyuterlerdi oz quramına aladı. Lekin, birpara jergilikli tarmaqlardıń sheklengen múmkinshilikleri talay joqarı bolib, abonentlerdiń sanı mıńǵa shekem jetiwi múmkin. Bunday tarmaqtı kishi tarmaq dep ataw bálki notogri bolıp tabıladı.
Sol tema sheńberinde tarmaq teoriyasınıń áhmiyetli túsiniklerinen bolgan server hám klient túsiniklerin xam korish dárkar bolıp tabıladı.
Server - tarmaq abonenti bolib, ol oz resurslarini basqa abonentlerge paydalanıwǵa berip, lekin ozi basqa abonentler resurslarınan paydalanmaydı, yaǵnıy tek tarmaqqa isleydi. Tarmaqta server bir neshe bolishi múmkin. Ajıratılǵan server-bul server tek tarmaq máseleleri ushın xızmet etedi.
Ajratilmagan server tarmaqqa xızmet korsatishdan tısqarı basqa máselelerdi xam sheshiwi múmkin.
Klient - tek tarmaq resurslarınan paydalanıp, tarmaqqa oz resurslarini ajratmaydigan tarmaq abonentine aytıladı, yaǵnıy tarmaq oǵan xızmet etedi. Kompyuter - klient xam kopincha jumıs stansiyası dep ataladı. Ádetde xar bir kompyuter bir waqtıniń ozida xam klient hám sonıń menen birge server bolishi múmkin. Kopincha server hám klientti kompyuterdi ozi dep tushunilmaydi, bul kompyuterde isletilineip atırǵan programmalıq qosımshalardı túsiniledi. Bul túrde tarmaqqa oz resurslarini berip atırǵan qosımsha server bolıp tabıladı, tek tarmaq resurslarınan paydalanıp atırǵan qosımsha bolsa klient bolıp tabıladı.
Kompyuter tarmogining tapologiyasi (jaylastırılıwı, dúzilisi, quramı ) degende ádetde biz bir-birine salıstırǵanda kompyuterler tarmaqta jaylasqanlıǵı hám baylanıs yollarini jalǵaw usılların túsinemiz. Muxumi sonda tapologiya túsinigi aldınam bar jergilikli tarmaqlargagina tiyisli bolıp tabıladı, sebebi bul tarmaqlarda baylanıstıń dúzilisin ańsatǵana baqlaw múmkinshiligi bar.
Global tarmaqlarda bolsa baylanıstıń dúzilisi paydalanıwshınan jasırılǵan hám biliw júdá xam áhmiyetli emes, sebebi xar bir jalǵanıw ozining ayrıqsha yoli menen ámelge asırılıwı múmkin.
Tarmaq tapologiyasi apparatlarına qoyiladigan talaplardı, isletiletuǵın kabel túrin, informaciya almaslawdıń bolishi múmkin bolgan hám eń qolay basqarıw usılın, isenimli islewin, tarmaqtı keńeytiw múmkinshiligin belgileydi. Paydalanıwshında xar mudam xam tarmaq tapologiyasini tańlaw múmkinshiligi bolmasada, tiykarǵı tapologiyalarning qásiyetlerin, ábzallıq hám kemshiliklerin, bálki, xamma biliwi kerek bolıp tabıladı.
Tarmaq tapologiyasi túrleri Tarmaqtı úsh qıylı tapologiyasi bar bolıp tabıladı.
• shina (bus), xamma kompyuterler bir baylanıs yoliga parallel jalǵanǵan hám informaciya xar bir kompyuterden bir waqtıniń ozida qalǵan kompyuterlerge uzatıladı (16. 1-súwret);
• yulduz (zvezda, star) bir oraylıq kompyuterge qalǵan xamma sırtqı kompyutrlar jalǵanadı, xar bir kompyuter ayrıqsha oz baylanıs yollaridan paydalanadı (16. 2-súwret);
• xalqa (kolso, zing), xar bir kompyuter xar mudam informaciyanı tek bir shınjırda jaylasqan keyingi kompyuterge uzatadı, informaciyanı bolsa shınjırda bir aldında jaylasqan kompyuterden aladı jáne bul shınjır jabıq yaǵnıy sheńbersimon bolıp tabıladı (16. 2-súwret).
Ámelde birpara qallarda tiykarǵı tologiyalarning kombinatsiyası xam isletiliwi múmkin, lekin kopshilik tarmaqlar sanap otilgan úsh túrdegi tapologiyadan paydalanadılar. Endi sanap otilgan tarmaq túrleriniń qásiyetlerin qısqasha korib shıǵamız.
2-súwret. «Juldız» tarmaq topologiyasi.
3-súwret. «Xalqa» tarmaq topologiyasi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
