Bino va inshootlar

2.2-rasm). 
Boshqacha qilib aytganda, sanoat inshootlarini loyihalashda va qurish- da 
arxitekturaning texnologik, texnik va badiiy tomonlarining o‘zaro 
bog‘liqligi sezilarli bo‘ladi. 

---

42 
Odatda, texnologik jarayon o‘rnatiladigan jihozlar va boshqa buyum- 
lar inshootning o‘lchamlari va shaklini aniqlaydi. Masalan, samol- yot 
yig‘ish sexlarida binoni o‘lchamlari samolvotning o‘lchamlariga bevosita 
bog‘liq bo‘ladi. Bino fazosi texnologik jarayondan kelib chiqib 
aniqlanadi. Bunda jihozlar ashyoviy materiallar va tayyor mahsulothr 
o‘lchamlari va sonlari ham hisobga olinadi. Inson uchun ishchi fazosi esa 
uning ish jarayonidagi holatlaridan shu ishni bajarish uchun qulay sharoit 
yaratish hamda sanitariya-gigiena qoidalariga to‘la rioya qilish asosida 
aniqlanadi. 
Umumiy ishchi fazosi esa o‘rinlar sonining yig‘indisi sifatida 
aniqlanadi. SHuningdek, ish joylariga borish, jihozlarni boshqarib turish 
maqsadida o‘tish yo‘laklari va kommunikatsiya xonalari loyihalanadi. 
Binoning hajm-rejaviy echimida yordamchi vazifalarni bajarish, 
madaniy-maishiy xizmat ko‘rsatish, qurilish konstruksiyalari egallangan 
hajmlar va boshqalar uchun xonalar joylashtiriladi. Loyihalash jarayonida 
bino hajmini qismlarga ajratish maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Fermalar orasidagi hajm qurilish konstruksiyalari hosil qil- gan 
hajmga kiradi. Bu erda muhandislik jihozlari (ventilatsiya va boshqalar) 
joylashtiriladi. O‘z - o‘zidan ushbu echim ancha iqtisodli hisoblanadi. 
Ko‘p hollarda texnologik jarayonda zararli gazlar, suyuqliklar yoki 
qa- ttiq moddalar ajralib chiqishi mumkin (2.3-rasm). Bunday hollarda 
binoning konstruksiyalarini korroziyadan saqlashga e’tibor berish zarur. 
Turli xildagi texnologik va konstruktiv tadbirlar belgilanishi lozim. Bir 
tomondan, konstruktiv elementlarni tayyorlashjarayonida chidamli 
ashyolaryoki echimlar qo‘llanishi zarur bo‘lsa, ikkinchi tomondan, 
emirilishi mumkin bo‘lgan konstruksiyalar sirtlarini agressiv muhitni 
o‘tkazmaydigan 
materiallar 
bilan 
himoya 
qilish 
echimlaridan 
foydalaniladi. 
Sanoat korxonasining atrof-muhitga salbiy ta’siri 

---

43 
Bayon etilgan ma’ruzalardan kelib chiqib, shuni alohida ta’kidlash zarur- 
ki, sanoat korxonalarini loyihalash masalasi ko‘p qirrali bo‘lib, eng avvalo bu 
ishni amalga oshirish davrida xonalarning havo muhiti, aeratsiya, yoritish tizimi, 
shovqindan himoya qilish, ishlab chiqarishning texnologik jarayoni va muhiti 
kabi muhim masalalami albatta hisobga olmoq lozim.