Bino va inshootlar

Jamoat binolari va inshootlarining asosiy funksional-tipologik
guruhlari ro‘yxati
3 - jadval
Jamoat binolari (inshoatlari) va jamoatga mo‘ljallangan
xonalarning ro‘yxati
Funksional
yong‘in
xavfliligi klassi

---

Loyiha va ilmiy tadqiqot, nashriyot binolari
1.1. Loyiha-konstruktorlik va ilmiy tadqiqot tashkilotlari
(eksperimental ishlab chiqarish maxsus ob’ektlari, maxsus
tajribaxonalar va shunga o‘xshashlar
bundan mustasno.)*
F 4.3
1.2. Axborot, tahririyat- nashriyot tashkilotlari (bosmaxona
bundan mustasno)
F 4.3
“SHarq” Nashriyoti Matba majmuasi (1975 y.)
Jamoat binolarining er ustki va er ostki qismlari, binoning asosiy
konstruktiv elementlaridan, ya’ni poydevorlar, devorlar, qavatlaaro yopmalar,
alohida tayanchlar, tom, deraza, eshiklar, zinalar hamda ichki to‘siq (parda)
devorlardan iborat (1-rasm). Birinchi qavatning poli sathidan pastda
joylashgan konstruktiv elementlar-poydevor, erto‘la, texnik maqsadlarga
mo‘ljallangan erto‘la devorlari binoning er ostki qismi hisoblanadi. Birinchi
qavat poli sathidan balandda joylashgan konstruktiv elemetlar binoning er
ustki qismini tashqil etadi.
Poydevorlar
binoning er ostki qismi bo‘lib, ular bino og‘irligini o‘ziga
qabul qilib, uni asosga uzatuvchi konstruksiyadir.
Devorlar
o‘z vazifasiga va joylashishiga ko‘ra ichki va tashqi
to‘siq,ya’ni xonani tashqi muhit ta’siridan himoyalovchi yoki xonalarni
birbiridan ajratib turuvchi bo‘lib, bir vaqtning o‘zida ular yuk
ko‘taruvchanlik vazifasini ham bajaradi.
Devorlar yuk ko‘tarib turuvchi va yuk ko‘tarmaydigan turlarga bo‘linadi.
YUk ko‘taruvchi devorlar yuqorida joylashgan konstruksiyalar,
jihozlar, mebellar va shu kabilardan tushadigan og‘irlikni ko‘tarib turadi.
Ham ichki ham tashqi devorlar ko‘taruvchi bo‘lishi mumkin. Binolarni

---

kichikkichik xonalarga ajratuvchi to‘siq (parda) devorlar yuk ko‘tarmaydigan
hisoblanadi. Bunday devorlar poydevorlarga yoki poydevor to‘siniga
qo‘yilgan, o‘zini ko‘tarib turuvchi va ustunlarga ilingan osma devorlar
tarzida ham bo‘lishi mumkin.
Ilingan devorlar har bir qavat balandligida gorizontal joylashgan
elementlarga tayangan bo‘ladi.
Alohida tayanchlarning (ko‘taruvchi vertikal elementlar – ustun,
tirgovich, sinch) vazifasi qavatlararo yopmalardan tushadigan yuklarni
poydevorga uzatishdan iborat.