Bino va inshootlar qurilishi

1-ilova 
Tayanch so„zlar: 
―Ho‗l jarayonlarni‖ko‗chirib-qayta o‗rnatiladigan, gorizontal va vertikal ko‗chiriladigan va maxsus 
qoliplar, qolip sistemasi, shchit, qolip panel,
paluba, qolip bloki, blokli qolip, blok-forma, hajmli-ko‗chiriladigan qolip, tunnelli qolip, sirpanuvchi 
(sirg‗anuvchi) qolip, pnevmatik qolip
ko‗chirib olinmaydigan qolip, osma so‗rilar, dumalatib chiqariladigan so‗rilar, bo‗shliq xosil 
qiluvchilar
2-ilova 
1. Monolit betondan binolar barpo etishning qurilish-konstruktiv o„ziga xosligi. 
Binolarni beton va temirbeton monolit konstruksiyalardan barpo etish o‗ziga xosligi bilan, 
binolarni g‗ishtdan, yig‗ma temirbetondan, yog‗och, metall konstruksiyalardan barpo etishdan farq 
qiladi. Monolit betondan bino barpo etishda, ―ho‗l jarayonlarni‖ mavjudligi, konstruksiyalarni
mustaxkamligini egallashi uchun ma‘lum vaqt zarurligi bilan farqlanadi va ishlab chiqarishni o‗ziga 
xosligini belgilaydi.
Betonlash zonalarini qamrovlarga, yaruslarga bo‗lish, brigada va zvenolarni komplektlash 
(jamlash), kompleks beton ishlarini oqim usulida tashkil etishga e‘tibor qaratilgan. 

---

Beton ishlarida ishlatiladigan to‗rtta asosiy guruhga bo‗lingan: ko‗chirib-qayta 
o‗rnatiladigan, gorizontal va vertikal ko‗chiriladigan va maxsus qoliplar (pnevmatik, ko‗chirilmas, 
isitadigan) deb atalmish turli xil qoliplarning qo‗llanilish o‗ziga xosligi ko‗rib chiqilgan. 
2. Qolipni qo„llanilish maqsadi. Qoliplarning asosiy turlari. 
Monolit beton va temirbeton hajmining katta qismi nolinchi sikl konstruksiyalarini barpo 
etish uchun qo‗llaniladi, faqat 20...25% bino va inshootlarning er usti qismini barpo etish uchun 
sarflanadi. Monolit konstruksiyalarning eng katta samarasi sanoat bino va inshootlarini qayta qurishda, 
hamda turarjoy-kommunal ob‘ektlarini barpo etishda namoyon bo‗ladi. Monolit betonni qo‗llash temir 
sarfini 7... 20% ga, betonni sarfini 12% gacha kamaytirish imkonini beradi. Lekin shu bilan birga 
ayniqsa qish sharoitida energiya sarfi ortadi, qurilish maydonidagi mexnat sarfi ko‗payadi. Qurilish 
maydonida monolit temirbetondan bino barpo etishdagi mehnat sarfi yirik panelli binoni barpo 
etishdagidan 1.65 marta ortiq. Monolit betondan bino qurilishida asosiy ish hajmi qurilish maydonida 
bajariladi. Yirik panelli o‗y-joy qurilishiga nisbatan beton sarfining 17...19% ga oshishi , etarli 
darajada engil beton ishlatilmasligi , zamonaviy plitali issiq saqlagichlardan foydalan-maslik, va 
sementni past markalari ishlatilishi bilan bog‗liqdir. 
Monolit temirbetondan binolarni barpo etish ularning konstruktiv echimlarini ma‘qulini 
tanlash imkonini, bo‗linmaydigan-uzluksiz fazoviy sistemalarga o‗tishini, elementlarni birga 
ishlashini e‘tiborga olish va shuni hisobiga kesim yuzasini kamaytirish imkonlarini beradi. Monolit 
konstruksiyalarda tutashuv joylarini muammosi osonroq echiladi, issiqlik texnik va izolyasion 
xususiyatlari oshadi, ekspluatatsion xarajatlar kamayadi. 
Monolit konstruksiyalarni barpo etishdagi majmualijarayonlarga quyidagilar kiradi:
• tayyorlash jarayonlari–qolip, armatura karkaslarni, armatura- qolip bloklarini tayyorlash va 
tovar beton qorishmasini tayyorlash. Bu jarayonlar asosan zavodda bajariladi.
• qurilish maydonidagi jarayonlar–qolip va armaturani o‗rnatish, beton qorishmasini tashish 
va joylashtirish, betonni parvarishlash, qolipni ko‗chirish.
Qolip sistemasi
– bu tushunchaga qolip va uni mustaxkamligi va turg‗unligini ta‘minlovchi 
elementlar, maxkamlovchi elementlar va ushlab turuvchi konstruksiyalar, havozalar kiradi.
Qolip va qoliplar sistemasi ayrim elementlarining turlari va vazifasi: 
•