Bilim sohasi

Ish tartibi
. 165
o
S haroratli eritilgan bitum qozonchada 15 minut aralashtirilgandan keyin 
latun’ halqalarga quyiladi. Bitumni halqaga quyishdan oldin, halqaga va uning ostiga vaqtincha 

---

(suyuq bitum qotguncha) quyiladigan shisha plastinka tal’k va gliSerin aralashmasi bilan 
moylanadi. 
Halqadan toshib chiqqan ortiqcha bitum qizdirilgan pichoq bilan sidirib olinadi. Bitumli 
halqani asbobning o’rta plastinkasiga o’rnatib, har birining ustiga po’lat shar (soqqacha) 
qo’yiladi. SHarning diametri 9,53 mm, massasi 3,45-3,55 g. SHundan keyin asbob suvli shisha 
bakiga solinadi. Bankadagi suvning harorati 5
o
S bo’lishi kerak. 15 min. dan keyin elektr plitasi 
ustiga (sim to’rli asbest karton va uning ustiga asbob) quyib qizdiriladi. Isitayotda harorat 
minutiga 5
o
S dan oshib borishi kerak. Suv isib, bitum yumshagan sari uning ustidagi shar o’z 
og’irligi ta’siri ostida bitumga bota boradi. SHar botgan sari bitumga o’ralib, ostki plastinkaga 
tushadi(6-rasm). SHu paytda termometrdagi son mazkur bitumning yumshash harorati 
ko’rsatadi. Bu haroratga ko’ra, bitum markasi - jadvaldan aniqlanadi. 
Agar bitumning yumshash harorati 80
o
dan ortiq bo’lsa, stakandagi suv o’rniga gliSerin
ishlatiladi. U vaqtda namuna 32
o
li gliSerinda 15 min. gacha tutib turiladi va tajriba birinchi 
tartibdagidek davom ettiriladi. 
1- jadval 
Neftg’ bitumlarining fizik-mehanik hossalari 
Bitumning markasi 
25
o
S da ig-nani 
botish 
chuqurligi, mm 
25
o
S da bitumning 
cho’ziluvchan-ligi, 
sm 
Yumshash 
harorati, 
kamida 
o
S 
CHaqnash 
harorati, 
kamida 
o
S 
Qurilishda ishlatiladigan bitumlar 
BN-50/50 
41-60 
40 
50 
220 
BN-70/30 
21-40 
3 
70 
230 
BN-90/10 
5-20 
1 
90 
240 
Tom yopishda ishlatiladigan bitumlar 
BNK-45/180 
140-220 
normalanmaydi 
40-50 
240 
BNK-90/40 
35-45 
normalanmaydi 
85-95 
240 
BNK-90/30 
25-35 
normalanmaydi 
85-95 
240 
Yo’l qurilishida ishlatiladigan bitumlar 
BND-200/300 
201-300 
normalanmaydi 
35 
200 
BND-130/200 
131-200 
65 
39 
220 
BND-90/130 
91-130 
60 
43 
220 
BND-60/90 
61-90 
50 
47 
220 
BND-40/60 
40-60 
40 
51 
220 

---

Sinov ikki marta o’tkaziladi va bitumning yumshash harorati sinov natijalarining o’rtacha 
arifmetik qiymati sifatida hisoblanadi.