Bilim sohasi

Nazorat savollari 
1. Sement hamirini normal qo’yiqligi deganda nimani tushunasiz? 
2.Sement hamirini normal qo’yiqligi nima sababdan aniqlanadi? 
3. Vika pribarini tuzilishini tushuntirib bering. 
4.Sement hamirini normal qo’yiqligi aniqlash tartibini tushuntirib bering 
 
9 – LABORATORIYA ISHI. 
 
Sementning qotish muddatini aniqlash 
 
Ishlatiladigan asbob-uskunalar
: Vika asbobi, torozi, moy, halqacha, shisha plastinka.
Ish tartibi
: 
Sement hamirining qotish muddatlari GOST 310.3-76 ga muvofiq, Vika asbobi yordamida 
aniqlanadi; lekin bunda sterjenning pastki qismiga metall sopcha o’rniga ko’ndalang kesimi 1 
mm
2
va uzunligi 50 mm keladigan po’lat nina o’rnatiladi. Sopcha o’rniga nina o’rnatish 
natijasida sterjenning umumiy massasi, ya’ni asbobning sinash chog’ida Sement hamiriga ta’sir 
ko’rsatadigan harakatlanuvchi qismining umumiy massasi kamayadi, shunga ko’ra 
sterjenning yassi kallagiga qushimcha yuk qo’yib, uning massasini 300g ga to’g’rilash kerak. 
Yuqorida aytib o’tilgan usulda qorilgan hamirning quyuqligi normal bo’ladi; tayyor hamir 
darhol Vika asbobining shisha plastinkasi ustidagi halqaga joylanadi; hamir ichidagi havo 
pufakchalarini chiqarib yuborish uchun halqa besholti marta silkitiladi. Hamirning yuzi 
halqaning cheti bilan bir tekislikda yotishi uchun ortiqcha hamir pichoq bilan sidirib tashlanib, 
yuzi tekislanadi. SHisha plastinka halqa bilan birga asbob stoliga o’rnatiladi. Sterjeng’ pastga 
tushirilib, ninasi hamirga tekkizib qo’yiladi, siquvchi vintni burab, uzak shu holatnda 
mahkamlanadi. So’ngra vintni darhol burab bo’shatish kerak, shunda sterjenning uchidagi nina 
Sement hamiriga bemalol botadi. Ninani hamirga avvalo har besh minutda (to hamir qota 
boshlaguncha), keyinchalik har 15 minutda (to hamir qotib bo’lguncha) botirish kerak. Nina 
hamirning faqat bir joyiga emas, balki turli joylariga botirilishi, buning uchun halqa surib 
turilishi, nina esa har gal botirish oldidan ho’l latta bilan artilishi lozim.
Sement suvda qorilgan paytdan to nina shisha plastinkaga 1 - 2 mm yetmay to’htaydigan 
paytgacha o’tgan muddat Sement hamiri qota boshlash vaqti, deb qabul qilinadi. Sement suvda 
qorilgan paytdan to nina Sement hamiriga 1 - 2 mm dan sal ko’proq botgan paytgacha muayyan 
vaqt o’tadi, ana shu vaqt mobaynida hamir obdon qotadi. PortlandSement, mineral qo’shimchali 
portlandSement, toshqol portlandSement va puSSolan portlandSement hamiri qorilgan paytidan 
hisoblaganda, faqat 45 minutdan keyin qota boshlaydi va 10 soatdan keyin toshdek qotib qoladi.