Bilim sohasi

 
Nazorat savollari 

---

1. Sement hamirining hajmini bir tekisda o’zgarishi deganda nimani tushunasiz? 
2. Sement hamirining hajmini bir tekisda o’zgarishi nima sababdan aniqlanadi? 
3. Sement hamirining hajmini notekisda o’zgarishiga nima sabab?. 
4. Sement hamirining hajmini bir tekisda o’zgarishini aniqlash tartibini tushuntirib bering 
 
Bitumning hossalarini o’rganish 
Yuqori molekulali karbonat angidridlarning metallmas moddalar (oltingugurt, azot, kislorod) bilan 
birikishidan o’osil bo’lgan murakkab aralashmalar organik boglovchilar deb ataladi. Organik boglovchi 
materiallar, qanday hom ashyodan olinganligiga qarab bitumli va qatron (degot)li hillarga bo’linadi. 
Bunday qurilishbop qora organik boglovchilar beton va qurilish qorishmalari (asfalg’t-betonlar va 
qorishmalar tayyorlashda, gidroizolyaSiya va tombop o’rama materiallar ishlab chiqarishda keng 
qo’llaniladi.
 
12–LABORATORIYA ISHI. 
 
Bitumning yumshash haroratini aniqlash.
 
Bitumning yumshash harorati har hil bo’lib, bitum markasiga bog’liqdir. Bitumning 
markasi qancha yuqori bo’lsa, yumshash harorati ham shuncha yuqori bo’ladi. Bitumning 
yumshash harorati turli usullarda topiladi. Bulardan eng ko’p qo’llaniladigani «halqa va shar» 
usulidir. 
Ishlatiladigan asbob-uskunalar
: bitumning yumshash haroratini aniqlanadigan asbob 
(halqa va shar), elektr plitasi, qozoncha, tal’k va gliSerin aralashmasi, gliSerin, metall 
plastinka, pichoq va qoshiq. 
Bitumning yumshash harorati aniqlanadigan asbob, asosan, uchta sterjen’ (3) ga 
mahkamlangan doira shaklidagi uchta metall plastinka (1) dan iborat bo’lib, ular shisha banka 
(2) ga joylashgan (10-- rasm). O’rtadagi plastinkaning ikki teshigi ustiga latundan yasalgan halqa 
(4) qo’yilgan. Ustki plastinkaning o’rtasida teshik bor. SHu teshikdan termometr (5) tushiriladi. 
Termometrni simobli uchi latun’ halqalarning ustki yuzasi bilan bir tekislikda turishi shart. 
Pastki plastinka bilan o’rtasidagi plastinka orasi 2,54 sm. Latun’ halqalarning ichki diametri 
15,88 mm, balandligi 6,25 mm va halqa devorining qalinligi 2,38 mm. Termometr shkalasi 200
o
S gacha ko’rsata oladi.
10-rasm.Bitumning yumshash haroratini aniklovchi «halka va shar» asbobi.