Bilim sohasi: 200 000 – Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq Ta‟lim sohasi

 
Sizning vazifangiz: 
 
Nolan Archibald “Blek end Dekker” uchun marketing kanallarini tanlashda va ularni 
boshkarishda kiynalgan edi. Ammo siz unga yordam bera olishingizni biladi. Marketing 
kanallariga javob beruvchi menejer sifatida kuyidagi xolatlarni taxlil kilib uz tavsiyalaringizni 
bering. 
1.Archibald marketing kanallarining keng kulamdagi imkoniyatlarga –marketing 
axborotlarini yigishdan jismoniy taksimotgacha ega ekanligini biladi. U ―Blek end Dekker‖ 
vositachilarga utkaziladigan asosiy funksiyalarni aniklash kerakligini xam biladi. U sizga mana 
shu funksiyalarni aniklab berishingizni buyurdi. Marketing vositachilari tomonidan bajariladigan 
kuyidagi funksiya kombinatsiyalardan kaysi birlari ―Blek end Dekker‖ uchun kattarok 
axamiyatga ega? 
A) ―Blek end Dekker‖ uchun vositachilarning sotuvdan keyingi xizmatlarni bajarish bilan 
boglik bulgan marketing kanallari bilan shugullanish muximrokdir. Mijozlarning talabini 
kondirish xam muximdir. Buning uchun esa xaridorlar bilan tugri mulokotda bulish kerak. ―Blek 
end Dekker‖ aloxida xar bir xaridorga uz e‘tiborini karatolmaydi. Kompaniya uchun mijozlarga 
xizmat kiluvchi vositachilar bilan ta‘minlash va asbob-uskunalarni tugri ishlatish uchun yordam 
bilan ta‘minlash katta axamiyatga ega. 
B) ―Blek end Dekker‖ maxsulotlari unchalik murakkab bulmaganligi uchun xaridorlar 
kompaniyaning yordamiga muxtoj emas. Kompaniya uchun sotuvni tamomlaydigan emas, balki 
sotuvdan ilgari buladigan marketing kanallari funksiyalari muximrokdir. Boshlangich 
boskichdagi eng muxim narsa – bu xaridorlar bilan teskari alokani urnatishdir. Agar kompaniya 
xaridorlarga kerakli maxsulotlarni ishlab chikarmokchi bulsa, bunday yul bilan keluvchi 
marketing axboroti kerakdir. Bunday axborotni olgandan keyin ―Blek end Dekker‖ vositachilarni 
strategik rejalashtirishga jalb kiladi. Oxir okibatda ular kompaniya rejalarini tuzish jarayonida 
kabul kilinadigan echimlar bilan boglik. 
V) ―Blek end Dekker‖ kanal buyicha sheriklari tomonidan echilishi kerak bulgan muxim 
vazifa – bu nomuvofikliklarni bartaraf etish va sotuvchi xamda xaridorlarni birlashtirishdir. 
Aloxida tovarlarni aloxida xaridorlarga sotish kompaniya uchun tejamsizlikdir. Ushbu bushlikni 
tuldirish marketing vositachilarining ishidir. Ular kompaniya maxsulotini xajmi va assortimenti 
buyicha kay ta taksimlaydi. Natijada mijoz uziga kerakli tovarni kerakli mikdorda tanlay oladi. 
Bundan tashkari ―Blek end Dekker‖ potensial mijozlarni kaerdan topishni bilmasligi xam 
mumkin. SHuning uchun tovarni xaridorlarga etkazib berishda kompaniya chakana 
savdogarlarga ishonishga majburdir.. Standartlashtirilgan sdelkalarni tashkil kilish xam ortikcha 
emas. 
G) ―Blek end Dekker‖ xam sotudan oldingi, xam sotuvdan keyingi yordamga muxtojdir. 
Eng muxim funksiyalar mijozlar bilan teskari alokani ta‘minlash va kanday yangi tovarlarni 
ishlab chikarish kerakligi buyicha takliflar kiritishdir.Tovarlar xarakatlanishi xam katta rol 
uynaydi. Ayniksa, ―Blek end Dekker‖ xalkaro operatsiyalarining kuchi va chakana 
savdogarlarga xos maxalliy bozorlarni tulik bilish buyicha uning reklama byudjetini 
birlashtiruvchi faoliyatdagi kooperatsiyadir. Jismoniy taksimot xam katta axamiyatga ega. Agar 

---

siz uz tovaringizni xaridor oldida tulik namoyish kila olmasangiz, uni sotish xam sizning 
kulingizdan kelmaydi. ―Blek end Dekker‖ asboblari va oshxona anjomlarini sotib oluvchilar 
konikishi uchun sotuvdan keyingi xizmatni va yordamni uz yuliga kuyish kerak.
2. Mijozlarga xizmat kursatish marketing operatsiyalarining muxim komponentidir. 
Archibald bundan xabardor, ammo bunday kupkanalli marketing tizimida mijozlarga xizmat 
kursatish unchalik oson emasligini xam biladi. Kuyidagi tezis va birlashuvlardan kaysi biri 
kompaniya xolatiga kuprok mos keladi? 
A) Mijozlarga xizmat kursatish buyicha xarakatlarni ―Blek end Dekker‖ning oxirgi 
iste‘molchilariga karatishi lozim. Buning uchun kompaniyaning bir necha usullari mavjud. 
Birinchidan, ―Blek end Dekker‖ maxsulotlari iste‘molchilarni muvaffakiyatga erishishini 
engilashtiradigan kilish mumkin. Bunga ishlatilishi kulay bulgan asboblarni yaratish; asboblarni 
ishlatish buyicha ukuv kullanmalarni ishlab chikish; mijozlar individual konsultatsiyalargaega 
bula oladigan tekin telefon tarmoklarini tashkil kilish kiradi. Ikkinchi usul – yogochni kayta 
ishlaydigan uskunalar kurgazmasida yoki uy-jixozlari kurgazmasida seminarlarni tashkil kilish. 
Elektr asboblarni sotib oluvchi tashkilotlarga yordam nusxasini mijozlarning muammolarini xal 
kila oladigan mutaxassilarni ―Blek end Dekker‖ tomonidan etkazib berishdan iborat bulishi 
mumkin. 
B) ―Blek end Dekker‖ ning xakikiy mijozlari bu asbo-uskunalarni, oshxona anjomlarini
sotib olib, keyin ularni kaytadan sotuvchi minglab bozor vositachilaridir. Kompaniya aynan shu 
xizmat tugrisida kaygurishi kerak. Bu vositachilar uz urnida esaoxirgi iste‘molchilar talabini 
kondirish bilan ovora buladilar. ―Blek end Dekker‖ uz vositachilariga turli xil yordam kursatishi 
mumkin. Masalan, tovarni xarakatlantirish, narxni belgilash buyicha maslaxatlar, assortimentni 
tashkil kilish vetrinalarni jixozlashda xizmat kursatishdir. 
V) Eng yaxshi echim A) va B) variantlarining kombinatsiyasidir. Tugri vositachilar ―Blek 
end Dekker‖ ning bevosita mijozlaridir. Ammo tovarni oxirgi iste‘molchi sotib olgunga kadar 
sotib olish jarayoni tamom bulmaydi. Demak, ―Blek end Dekker‖ vositachilarga bevosita 
xizmat kursatish xamda oxirgi iste‘molchilarga bilvosita xizmat kursatishga katta axamiyat 
berishi kerak. Bu erda A) va B) variantlarida kursatilgan xamma elementlar tatbik kilinishi 
mumkin. 
G) ―Mijozlarga xizmat kursatish‖ tushunchasi bu erga tugri kelmaydi, chunki ―Blek end 
Dekker‖ oxirgi iste‘molchilarga uzi tovar sotmaydi. Iste‘molchilarni kondirish vositachilarning 
ishidir. ―Blek end Dekker‖ tomonidan ishlab chikarilayotgan tovarlarni sotish orkali ular 
daromad oladi va bu ularning asosiy vazifasiga aylanadi. 
3.―Blek end Dekker‖ muxandislari betonni kesa oladigan asbobni ishlab chikishdi. Afsuski, 
bu kompaniyada mavjud marketing kanallariga tugri kelmaydi, shuning uchun yangi marketing 
kanalini ishlab chikish vakti keldi. Kuyidagi bir nechta parametrlarni inobatga olishingiz kerak.