Bibliografiya nazariyasi

Bibliografiya nazariyasi bibliografiyaning “yazasini” tashkil etuvchi ilmiy fan bo‘lib, quyidagilarni o‘rganadi:

• 
  - bibliografiyaning ijtimoiy hodisa va faoliyat sohasi sifatidagi mohiyati muammolari;
  
• 
  - bibliografiyaning ishlash qonuniyatlari, tamoyillari, funktsiyalari, vazifalari;
  
• 
  - terminologiya, asosiy tushunchalarning ta’riflari;
  
• 
  - turli bibliografik hodisalarni tasniflash;
  
• 
  - bibliografik faoliyatni tizimlashtirish; alohida bibliografik hodisalarning (jarayonlar, asboblar, mahsulotlar va boshqalar) o'ziga xos xususiyatlari va ularning aloqalari;
  
• 
  - jamiyat hayotining boshqa sohalari bilan aloqasi, axborot va ijtimoiy-madaniy kommunikatsiyalar tizimidagi o‘rni.
  

Bibliografiyaning eng mashhur nazariyotchilari rus olimlari A.I.Barsuk, O.P.Korshunov, Yu.S.Zubov, M.G.Voxrisheva, A.A.Belarus olimlari orasida professor V.E.Leonchikov nomini ham qayd etishimiz mumkin.
Bibliografiya tarixi rivojlangan bibliografik fanlardan biri hisoblanadi. U o'qiydi:

• 
  - qadim zamonlardan to hozirgi kungacha bibliografiyaning kelib chiqishi va rivojlanishi;
  
• 
  - ayrim bibliografik hodisalarning kelib chiqishi va paydo bo'lish sabablari, ularning o'ziga xos tarixiy shartliligi;
  
• 
  - turli bosqichlarda bibliografiya rivojlanishining yetakchi tendentsiyalarini aniqlash;
  
• 
  - atoqli bibliograflarning bibliografiya rivojiga qo‘shgan hissasi.
  

Bibliografiya tarixini oʻrganishga rus olimlari N.V.Zdobnov, M.V.Mashkova, K.R.Simon, E.K.Bespalova, B.A.Semenovkerlar eng katta hissa qoʻshgan.
Bibliografiyani tashkil etish- quyidagi muammolarni o'rganish uchun mo'ljallangan bibliografiya bo'limi:

• 
  - bibliografik faoliyat sohasida boshqaruv va rejalashtirish;
  
• 
  - faoliyatni tashkil etish tamoyillarini ishlab chiqish;
  
• 
  - turli axborot markazlari va kutubxonalarda bibliografik xizmatlarni tashkil etishning oqilona sxemalarini yaratish;
  
• 
  - bibliografiya bo'limlari xodimlarini boshqarish;
  
• 
  - bibliografiya sohasida dizayn va innovatsion faoliyatni tashkil etish.
  

Ushbu bo'lim eng kam darajada ishlab chiqilgan, fundamental tadqiqotlar mavjud emas, nashrlar mahalliy tajribani aks ettiradi va nazariy umumlashtirish darajasiga ko'tarilmaydi. Ko'pincha bu holat bibliografiyaning tashkiliy jihatdan mustaqil tuzilmaga ajratilmaganligi, boshqa ijtimoiy institutlar (kutubxonalar, kitob palatalari, kitob savdosi, muzeylar) doirasida rivojlanib borishi bilan izohlanadi, bu esa uni tashkiliy jihatdan o'rganishni qiyinlashtiradi.
Shu bilan birga, ushbu tuzilmalarda ko'pincha bibliografik bo'limlar ishlaydi, ular boshqacha nomlanadi, ularning funktsiyalari muassasaning aniq vazifalariga qarab farqlanadi. Yangi kompyuter texnologiyalarining joriy etilishi bilan yangi tashkiliy tuzilmalar paydo bo'ladi, ularning vazifalari bibliografik ma'lumotlar bazalarini yaratish bo'yicha barcha texnologik jarayonlarni tartibga solish va bibliografik jarayonlarni avtomatlashtirish bo'yicha boshqa ishlarni o'z ichiga oladi. Ularning faoliyatini tashkil etish va boshqarish nuqtai nazaridan o'rganish muhimroqdir.