Berdoq nomidagi Qoraqalpoq Davlat universiteti Tabiatshunuslik va geografiya fakulteti

Murtagi Barg yaprog’i gulqorg’oni kambiysiz poyasi

Bir urug’pallali o’simliklarning tartiblarga bo’linishi ahamiyati. Lolalar avlodi Shirach avlodi Suvpiyozdoshlar oilasi Piyozdoshlar oilasi Bug’doydoshlar oilasi

Bu avlod vakillari piyozboshli bahorda ochiladigan yirik gulli ,hidsiz o’t o’simlikdir . Poyasi bargli ,gulli qizil ,sariq oq rangli yakka bazan 2-3 tadan bo’lib poyasining oxirida joylashadi .Gulqo’rg’oni keyin tushib ketadigan 6-ta gultojisimon erkin bargchadan iborat .Otaligi ham 6-ta erkindir .Tugunchasi ustki uchya mevabargli uch uyali va ko’p urug’kurtakli .Mevasi 3-qirrali ko’sakchadir Lololar avlodiga 120- tur kiradi . Ular Yevropa va Osiyolarida o’sadi

Lolalar avlodi Tulipa
Greyg lolasi - T. gregii
Greyg lolasi lolalar avlodiga mansub bo‘lib, u aprelning oxiri - mayning boshlarida adir va tog‘larning quyi qismidagi yonbag‘irlarda ochiladi yirik gulli, ko‘rkam o‘simlik. Bo‘yi 20 - 45 sm. Piyozi tuxumsimon yoki yumaloq. Barglari 3-4 dona ustida to‘q binafsha rangli dog‘lari bor. Guli bitta, yirik sarg‘ish - qizil osti qora dog‘li changchi iplari qora va sariq, changdonlari sariq binafsha rang yoki kulrang. Uning mevasi 3 chanoqqa bo‘linib ochiladigan ko‘sakcha, iyulda pishadi. G. lolasi urug‘idan va piyozidan ko‘payadi. Urug‘dan o‘sgan lola 9-10 yilda piyozchasidan o‘sgani esa 4-5 yilda gullab urug‘ beradi. Uning guli juda chiroyli.
Yirik gullari yakka a ’zoli. Gul formulasi Og3+3Ch3+3U3)
Ko‘pchiligining tugunchasi ustki. Mevasi chokidan chatnaydigan ko‘sakcha yoki rezavor. O’rta Osiyoda 40 turkumga mansub 200 dan ortiq turi, shu jumladan O’zbekistonda 32 turkumga mansub 185 turi adir va tog’ mintaqalarining tog’ yonbag’larida keng tarqalgan. Bu oilaga kiradigan avlodlardan Savrijon (Colchicum), shirach (Eremurus), piyozgul (Lilioideae), boychechak (usaqea) va lola (tulipa), liliya (Lilium) kabilarni misol qilish mumkin.

Shirach avlodi Eremurus

• Bu avlod vakillariqisqa ildizpoyali , poyasi bargsiz ,ildizi yug’onlashgan ,barmoqsimon va yuldusimon bo’lib joylashgan bo’yi 3- metrgacha yetadigan bu Mardaksimon to’pgul bilan tugaydigan jodda chiroyli o’t o’simlikdir.Bargi keng tasmasimon uch qirrali faqat ildiz bug’zidan chiqqan .