Berdaq atinda

I bet	II bet
III bet
Ataw	ózim	ózin	ózi
Iyelik	ózimniń	ózińniń	óziniń
Barıs	ózime	ózińe	ózine
Tabıs	ózimdi	ózińdi	ózin
Shıǵıs	ózimde	ózinde	ózinde
Orın	ózimnen	ózińnen	ózinen

5. Jámlew almasıqları. Qanday da bir zatlardı, olardıń belgilerin yamasa qubılıslardı belgisiz muǵdarda uluwmalastırıp, jıynaqlap, toplap kórsetetuǵın almasıqlar jámlew almasıqları dep ataladı. Jámlew almasıqlarına Qaraqalpaq tilindegi bar, barlıq, bári, bárshe, pútkil, duyım sózleri, arab tilinen kirgen tamamı, jámi, gúlli, gúllán, áhli sózleri hám tájik-parsı tillerinen kirgen hámme sózi kiredi. Olardıń mánileri bir-birine kútá jaqın sinonimles bolıp keledi. Bárshe, tamamı, gúlli, áhli sózleriniń qollanılıwı basqa almasıqlarǵa qaraǵanda házirgi qaraqalpaq tilinde bir qansha sheklengen. Jámlew almasıqlarınıń ózi uluwmalıqtı, jıynaqlawdı bildiretuǵın bolǵanlıqtan olarǵa kóplik affiksi jalǵanbaydı.
6. Belgilew almasıqları. Qanday da betti, zattı yamasa onıń belgisin basqalarınan ajıratıp, belgilep kórsetedi. Almasıqtıń bul túrine qaraqalpaq tilinde hár sózi kiredı hár kim, hár qanday, hár qaysısı, hár nárse, hár bir, qay-qaysısı hám t.b. Belgilew almasıqlarınıń hesh qaysısına da betlik affiksleri ónimli jalǵanbaydı.
7. Belgisizlik almasıqları. Qanday da bir bettiń, zatlardıń, qubılıstıń yamasa olardıń belgilerin sóylewshi menen tıńlawshıǵa ele belgisiz ekenligin kórsetedi. Belgisizlik almasıqları jasalıwı hám quramı jaǵınan hár qıylı bolıp keledi. Belgisizlik almasıqlarına tómendegi sózler kiredı bir, birew, birew-mirew, bir qatar, bir qansha, álle kim, álle qanday, geypara, gey birew, bazı birew, neshshe bir, pálenshe, tólenshe.
8. Bolımsızlıq almasıqları. Qanday da bettiń, zattıń, onıń belgisiniń yamasa qubılıstıń aytılajaq pikirge, is-háreketke qatnasınıń joq ekenligin kórsetedi. Sonlıqtan da olar gápte kóbinese joq sózi menen yamasa bolımsız feyiller menen birge qollanıladı. Bolımsızlıq almasıǵına tómendegi sózler kiredı hesh (parsı sózi), dım, hasla, hesh kim, hesh qanday, hesh nárse, birde bir hám t.b.


Tapsırma. Almasıqlardı tawıp, olardıń qaysı sóz shaqabınıń ornına almasıp kelgenin, qanday sorawlarǵa juwap berip turǵanın hám qaysı aǵzanıń xızmetinde ekenin anıqlań.
Miyweler uwıljıp pisti. Qozılar soyıslıqqa jaraǵanday boldı. Olardı otarǵa bólip, qozılardı bir bólek, qoylardı bir bólek etip ayıra basladı. Erkekler bolsa kim birinshi bolıp qıslawǵa súrdew salatuǵını jóninde oylastı. Olardıń geyparaları bul jerden ketpesten burın jazdaǵı kelisim boyınsha orazquldıń úyine qaysı kúni, qay saatta mashina menen baratuǵının oǵan eskertti.
Hámme is kewildegidey bolıp ketse ne jaqsı. Jol kolxozdıń ústi menen tap keńseniń túbinen ótedi. Basqa jol joq. Kolxozda hárqanday isten xabar kútip júrgen miliciya boladı. Aǵash júklep kiyatırǵan mashinanı kózi shalıp ketse: «Aǵashtı qaydan alıp kiyatırsań, endi qayda aparmaqshısań?» -dep sorayma olar.
Bul pikirler orazquldıń jawırının juwlatıp jiberdi. Onıń barlıq nárselerge ... ǵázebi qaynap ketti. Seydaxmet bular menen birge tawdıń ústinde qaraǵay súyretetuǵının álbette bilgen edi. Esabın tawıp ketti de qaldı ... Ol endi bazar sawdasın pitkermegenshe kelmeydi. Eger Seydaxmet bolǵanda, orazqul mına ǵarrı ekewine buyrıqtı berip, ózi azap shekpes edi.
Jalǵız Mómin ǵarrıdan basqa qasında heshkim joq. Orazqul barǵan sayın qanı qaynap ashıwlanıp, ... meyli at óle me, ǵarrı óle me, ya júregi jarılıp, onıń ózi óle me, oǵan endi báribir edi. Demek, oǵan jaqpay ma basqalarǵa da sonday bolıwı kerek. Meyli oǵan salsa bul dúnya nege astan-kesten bolmaydı.
Orazqul heshnárseni oylamastan duwdı-sıydı tıńlamastan putanıń arası menen attı tikke túserlikke qaray jetelep kele berdi. Mómin onı toqtatıp úlgere almay qaldı. «Qayda baratırsań sen? Qayda? Toqtat» baqırǵanı sol bórene arqandı tawlawı menen putalardı japırıp, tómen qaray dumalap ketti (SH.A.).