Begmuxammedov botirbek murodillayevichning bitiruv malakaviy ishi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

53 
V. QUYONCHILIKDA ISHLAB CHIQARISHNI
TASHKIL ETISH VA IQTISODI 
Bozor iktisodiyoti sharotida xalq xo’jaligini, jumladan qishloq xo’jaligini 
rejalashtirish va oldindan maqsadga muvofiqlashtirish bozor munosabatlari 
sharioitida boshqarishning asosiy tayanchi bo’lib qoladi. Rivojlangan barcha 
mamlakatlarda rejalashtirish va prognozlashtirish eng muhim iktisodiy boshqarish 
mexanizmlardan biri hisoblanadi. Shuning uchun ham ko’p tarmoqli qishloq 
xo’jaligida ishlab chiqarish resurslaridan rejalashtirish eng asosiy omildir. 
Quyonchilikda ishlab chiqarish kalendari - 
ona quyonlarni urug’lantirish, 
bolalatish, bolalarini onasidan ajratish va yosh quyonlarni harajatga chiqarish yillik 
rejasiga aytiladi. Quyonlarni tug’dirish muddatlari quyidagi mulohazalar asosida 
belgilanish lozim. 
A) Yoz faslida bir marta tug’dirilib, go’shtga topshiriluvchi yosh urg’ochi 
quyonlar yetishtirish maqsadida, ona quyonlarni ishlab chiqarish yili uchun 
birinchi urug’lantirish shimoliy xududlarda dekabrning boshlarida, janubda dekabr 
oyining oxirlarida bajarish lozim. 
B) Har bir ona quyon hisobiga bir yilda 4 martadan kam bola olmaslikka 
erishish kerak. Bu esa xo’jalikda mavjud ishchi kuchidan va asbob – anjomlardan 
to’liq foydalanish imkoniyatini beradi. 
V) Ona quyonlardan oxirgi bola olishni shimoliy xududlarda 20 avgustdan, 
janubiy xududlarda esa 10 sentyabrdan kechiktirmaslik kerak. Chunki quyon 
bolalari bu muddatdan kech tug’ilganda sust o’sadi, oziqaga nisbatan kam 
qo’shimcha vazn beradi va kelgusi ishlab chiqarish fasli yoki yili uchun ona 
quyonlarni tayyorlashga salbiy ta’sir ko’rsatadi. 
Quyonlarni urug’lantirish va bolalatish kalendari o’rtachada 4 martagacha, 
yarim tig’izda 5 martagacha, tig’izda 6 martagacha bo’lishi mumkin. 
G) Yarim tig’iz va tig’iz bolalatishda oldingi tug’ishlarda kamroq bola 
o’stirgan va tirik vaznini ko’p kamaytirmagan ona quyonlardan foydalaniladi. 

---

54 
Tig’iz bolalatishda ona quyon tuqqanidan keyin 2-nchi kuni, yarimtig’iz 
bolalatishda esa tuqqandan 15-20 kundan keyin urug’lantirish lozim. 
Quyonlarni tig’iz bolalatish kalendarida onasidan quyon bolalari 28 kunlik 
yoshida, yarimtig’iz bolalatishda esa 35-40 kunlik yoshida ajratiladi. 
Ona quyonlarni bolalatishda ba’zan birinchi marta tig’iz, ikkinchi marta
yarimtig’iz ko’rinishda bolalatilsa, yilni oxirida 6 marta bola olish mumkin. 
O’rtacha (4 marta) kalendar hisobida bolalatishda ona quyonlarni tuqqanidan 
60 kundan keyin ya’ni quyon bolalari onasidan ajralgandan so’ng urug’lantiriladi. 
D) Bir marta bola olishga mo’ljallangan urg’ochi quyonlardan bola olishni 
yilni qulay fasliga mo’ljallash lozim, chunki ulardan olingan quyon bolalari arzon 
oziqalar bilan o’stirilib, 120-135 kunligida so’yiladi va ulardan yuqori sifatli teri 
olinadi. 
Go’sht – teri yo’nalishidagi zotlardan olingan quyon bolalarini 4-5 oyligida, 
ya’ni tulash tamom bo’lgandan so’ng go’shtga topshirish tavsiya etiladi.