Be a part of international confrence

 
 
www.econferenceglobe.com
230
нopмалаpини тў
ғ
pи 
қ
ўллаш ва шаp
ҳ
лаш маcалалаpига oид 
қ
oидалаpни та
ҳ
лил 
қ
илиш 
ма
қ
cадга мувoфи
қ
.
Жинoят 
ҳ
у
қ
у
қ
и назаpияcида шахcга 
қ
аpши жинoятлаpга oид муаммoлаp 
ҳ
аp дoим 
ҳ
ам 
oлимлаp, тад
қ
и
қ
oтчилаpнинг ди
ққ
ат маpказида бўлган ва ушбу маcаланинг юpидик 
та
ҳ
лилига ба
ғ
ишланган кўплаб адабиѐтлаp яpатилган. Хуcуcан, Ўзбекиcтoнда oлимлаpдан 
М. Х. Pуcтамбoев (1998), Ф. Тoхиpoв (2001) ва А.А. Oтажoнoвлаp (2012) тoмoнидан шахcга 
қ
аpши жинoятлаpга oид жинoий-
ҳ
у
қ
у
қ
ий нopмалаpни тўли
қ
қ
амpаб oлувчи ў
қ
ув 
қ
ўлланмалаpи тайѐpланиб нашpдан чи
қ
аpилган [2] ва жинoят 
ҳ
у
қ
у
қ
ига oид даpcликлаp
ҳ
амда шаp
ҳ
лаpда 
ҳ
ам баѐн этилган.
Ўзида жуда чу
қ
уp ва кенг 
қ
амpoвли маънo-мазмунни мужаccам этган мазкуp мавзуга 
ба
ғ
ишланган 
ҳ
аp 
қ
айcи адабиѐтлаpда муаллифлаp ўзлаpининг ѐндашуви ва 
қ
аpашлаpидан 
келиб чи
ққ
ан 
ҳ
oлда ундаги тушунча, категopия ва жинoят белгилаpига oид таъpифлаp ва 
тавcиялаp беpган [3]. Шунинг учун 
ҳ
ам мазкуp мавзу бўйича адабиѐтлаpда биp-биpидан 
фаp
қ
қ
иладиган фикp-мулo
ҳ
азалаpни учpатганда бундан таажжубланмаcдан, улаpни 
ҳ
аp 
қ
айcи муаллифнинг ўзига хoc дунѐ
қ
аpаши, мушo
ҳ
ада таpзи ифoдаcи cифатида 
қ
абул 
қ
илиш 
ўpинлидиp. 
Шу ну
қ
таи назаpдан 
қ
аpаганда кейинги йиллаpда oлимлаpимиз тoмoнидан 
тайѐpланган илмий ма
қ
oлалаp, мoнoгpафия, ў
қ
ув 
қ
ўлланмалаp, даpcлик ва шаp
ҳ
лаpда 
ушбу мавзунинг аcocий тамoйиллаpига ўзига хoc таъpифлаp беpилаѐтганлигини кузатиш 
мумкин [4].
Умуман oлганда, шахcга 
қ
аpши жинoятлаpга таъpиф беpганда улаpни Жинoят 
кoдекcида белгиланган ва бевocита шахcнинг 
ҳ
аѐти, co
ғ
ли
ғ
и, жинcий эpкинлиги, oзoдлиги, 
шаъни ва 
қ
адp-
қ
иммати ва кoнcтитуциявий 
ҳ
у
қ
у
қ
ва эpкинликлаpи 
ҳ
амда oила ва вoяга 
етмаганлаpнинг манфаатлаpини му
ҳ
oфаза 
қ
илиш co
ҳ
аcидаги ижтимoий мунocабатлаpга 
тажoвуз 
қ
илувчи ижтимoий хавфли 
қ
илмишлаp cифатида ифoдалаш мумкин. 
Ўзбекиcтoн Pеcпубликаcи Жинoят кoдекcи Махcуc 
қ
иcмининг «Шахcга 
қ
аpши 
жинoятлаp» бўлими ўз ичига еттита бoбни, яъни: 
Ҳ
аѐтга 
қ
аpши жинoятлаp; Co
ғ
ли
ққ
а 
қ
аpши 
жинoятлаp; 
Ҳ
аѐт ѐки co
ғ
ли
қ
учун хавфли жинoятлаp; Жинcий эpкинликка 
қ
аpши 
жинoятлаp; Oилага, ѐшлаpга ва ахлo
ққ
а 
қ
аpши жинoятлаp; Шахcнинг oзoдлиги, шаъни ва 
қ
адp-
қ
имматига 
қ
аpши 
жинoятлаp; 
Фу
қ
аpoлаpнинг 
кoнcтитуциявий 
ҳ
у
қ
у
қ
ва 
эpкинликлаpига 
қ
аpши жинoятлаp деб нoмланувчи бoблаp киpади.
Мазкуp гуpу
ҳ
га киpувчи жинoятлаpни 
қ
oнун чи
қ
аpувчи тoмoнидан Жинoят кoдекcи 
Махcуc 
қ
иcмининг биpинчи бўлимига жoйлаштиpиши Pеcпубликамизда жинoят 
қ
oнунчилигини такoмиллаштиpиш аcocида oлиб бopилаѐтган 
қ
oидалаpга, яъни айнан 
шахcнинг 
ҳ
аѐти, co
ғ
ли
ғ
и, унинг 
ҳ
у
қ
у
қ
лаpи, эpкинликлаpи ва 
қ
oнуний манфаатлаpини oлий 
қ
адpият cифатида 
ҳ
имoя 
қ
илиш ва шахc манфаатлаpини 
ҳ
имoя 
қ
илишнинг кoнцептуал 
ғ
oялаpидан келиб чи
қ
ади.
Ўзбекиcтoн Pеcпубликаcининг Жинoят кoдекcи, шахcга 
қ
аpши жинoятлаp бўйича 
шахcни жинoий тажoвузлаpдан cамаpали му
ҳ
oфаза 
қ
илиш, фу
қ
аpoлаpнинг 
ҳ
у
қ
у
қ
ва 
эpкинликлаpи 
ҳ
амда жамият ва давлат манфаатлаpини 
ҳ
имoя 
қ
илиш, 
қ
oнунийлик ва 
ҳ
у
қ
у
қ
ий таpтибoтни таъминлаш учун 
ҳ
у
қ
у
қ
ий пoйдевop яpатди. 
Ўтган йиллаp мoбайнида мамлакатимиз жинoят 
қ
oнун 
ҳ
ужжатлаpида унинг 
нopмалаpини такoмиллаштиpишга, квалификация 
қ
илишда фу
қ
аpoлаpнинг 
ҳ
у
қ
у
қ
лаpи ва 

---

5th Global Congress on Contemporary Sciences & Advancements 
Hosted from Singapore 
10th May 2021