Ббк-63. 3(5Ў) М91 Мустафоев, Суюндик

ЛАНГАР ОТА
Хатирчидан шимолда Нурота ва Қўшработ чегаралари бўйлаб жойлашган Оқ тов (тоғ)нинг чўққисига ёндош Лангар қўрғонидан Чуя Дарасойга ошувда, тошлар тўши-да Лангар отанинг қабри бор.
Афсоналар ўраб олган бу манзил ва қабр ҳақида эшит-ганларимиздан кўра билганларимизни, ўқиганларимизни иншо этишни маъқулроқ топдик. Зеро, сўзимизда инкор бўлмаганидек, у афсоналарнинг тасдиғидан ҳам ҳушёр бўлдик.
Чунки, Лангар аталган қишлоқ ва лангар оталар мам-лакатимизнинг кўп жойларида бор.
Афсоналар ҳам турли-туман.
"Лангар" деб аталган жой қаерда бўлса, ўша жойга азиз-авлиёлар дафн этилган. Ва улар тариқатнинг Ишқия йўна-лиш билан боваста.
Аввало, "лангар" атамаси ҳақида, у - дарвознинг дор устидан оғиб кетмаслиги учун мувозанатни сақлайди, сув-ларда кемаларнинг бир жойда муқум туришини таъмин-лайди (якир). Профессор Тўра Нафасов изоҳига кўра, у
81
и бодатхона, карвонсарой, хонақоҳ, бекат, ёмхона маъно-ларида ҳам қўлланган экан. Ҳофиз Таниш Бухорийнинг "Абдулланома" асарида эса "мусофирлар кўниб ўтадиган, камбағал, етим-есир, дарвиш ва муҳтожлар тоамланади-ган жой" сифатида уқтирилади.
Юқоридаги сифатларнинг барчасида узвийлик бор. Яъни, лангар вақтинчалик мувозанатни сақлаш, тўхташ, туриш ва озиқланиш имкониятларини берувчи восита, жой бўлиб ички маънога ҳам эга. Назаримизда, муридларнинг руҳий олами, мувозанатини тарбия қилувчи шайхлар яшаган жойлар шу ном билан аталган.
Бундай жойлар анчагина. Хатирчи сарҳадидаги Лангар отага қўшимча шуки, қабр асл ўрнидан 100 метрлар чамаси пастроқда, айнан сойнинг ёқасида бўлган ва кейинчалик кўчирилган. Ҳозирги обод қиёфаси кейинги ўринда тикланган. Хонақоҳ ёки бошқа иморатлар йўқ.
Ҳазрати Алишер Навоий "Насойим ул-муҳаббатда Шайх Илёс (а.р.) ҳақида берган маълумотларида "Нур тоғида Мовароуннаҳр мулкида бўлур эрди... қабри гўё, ҳам ул Нур тоғида ўқдир" (452-бет) дейдилар. Буни эслатиб ўти-шимиз сабаби шуки, Ҳазрати Илёс Ишқийнинг комил муршиди (пири) экандиги қатор манбаларда таъкидлана-ди. Балким, Навоий шу қабрни назарда тутганмикин?
Яна бир Лангар ота Бухоро вилоятининг Ғиждувон шаҳрида. Ҳазрати Абдухолиқ Ғиждувонийнинг шогирди Лангар ота бўлиб, машҳур афсоналари бор: "ўзга тариқат шайхи Ғиждувон калъасини каромати билан судраб бора-ётганда ҳазрати Абдуҳолиқ Ғиждувонийнинг буюруғи би-лан шу халифаси лангар (тўсиқ маъносида) ташлаб, тўхта-тиб қолган экан. Ўша шахс шарафига лангар ташланган жой - Лангар ота қишлоғи деб аталади".
Лангар оталар номи билан машҳур яна бир манзил Самарқанднинг Нуробод туманида. Остона бобо қишлоғи ҳудудида. Бу ердаги мақбарада ишқиянинг шайхлари Му-ҳаммад Аҳмад, Шайх Худойқули, ўғли Муҳаммад Аҳмад ва набираси шайх Илёсларнинг қабри бор.
82







„,,-

Ҳазрати Бадр ота мақбараси
Мақбарадаги тош лавҳа
Ҳазрати Уккоша мақбараси

Ҳазрати Саййид ота мақбараси

Лангар ота зиёратгоҳи Каттақўрғон туманинга қараш-ли "Мойбулоқ" фуқаролар йиғини ҳудудида ҳам мавжуд. Қадимий масжид ўрнинга янгиси тикланган. Серфайз, тоғ ич-ичидаги чет жой. Аммо зиёратчилар ҳамиша келиб ту-ришар экан. Афсоналар мўл.
Хуллас, Лангар оталарга нисбат берилган ўринлар Қаш-қадарё вилоятининг Чироқчи туманидаги Қалқама, Қама-ши туманидаги Ҳисор тоғ тизмаларида жойлашган Катта Лангар қишлоғларида ҳам бор.
(А. Бердимуродов ва А. Аҳмедовларнинг "Аангар шайх-лари тарихи" рисоласида улар ҳақида маълумотлар кел-тирилган. Самарқанд. 2003 йил. Халқаро "Олтин мерос" жамғармасининг Самарқанд бўлими.)