Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

mogol
diýlipdir. Bu döwlet synandan 
soň, onuň ilaty 
mugol, mogol
ady bilen köp halklaryň, şol sanda 
türkmenleriň arasyna siňipdir.

---

108
Abylgazy 
mogoljyklar
diýen urugyň alilileriň arasyndan Orta 
Uzboýda XIV asyrda dörändigini, ýagny olaryň alilileriň taýpabaşysy 
Aly Joranyň dogany Hydyryň penasyna gelip, onuň malyny bakan 4 
mongolyň neberesidigini belleýär. Emma bu etnonimi hem Mogolystan 
mogollary bilen baglamak hakykata has ýakyndyr. Abylgazynyň 
eserinde ýokarda ýatlanylan Hydyr Jora hydyrilileriň taýpabaşysy 
edilip görkezilýär. Onuň daşyna üýşen mogollar mogoljyk urugyny 
esaslandyran bolsalar, onda hydyrili mugullarynyň hem şol mogoljyk 
urugy bilen dahyllydygy düşnüklidir. Uzboýyň suwy kesilenden soň 
(XVI asyr) bu taýpalar Çärjew, Buhara we Samarkant etraplaryna 
göçüpdirler.
GARAMYŞ
Farap raýonyndaky Garamyş oba sowetiniň ýaşajylaryna garamyşlar 
(karamyş, karmyş) diýlip, olar salyrlaryň bir urugy hasaplanýar. Bu at 
gar (garmak)
düýp işliginden we gadymy öten zaman ortak işliginiň 
–myş
goşulmasyndan ybarat bolup, ol “garylan”, “dürli urug-tireleriň 
gatylmagyndan dörän” diýen manyny aňladýar. Özbek alymy K. 
Şanyýazowyň we moskwaly etnograf B.H. Karmyşýewanyň pikiriçe, 
etnonimiň dörän ýeri Deştigypjak bolup, ol soňra dargap, başgyrt, gazak, 
gyrgyz, özbek we türkmen halklarynyň arasyna siňip gidýär.
GARAÖÝLI, GARABÖLÜK
Orta asyr alymlary tarapyndan sanalýan 24 türkmen taýpasynyň 
biri bolan bu toparyň adyny Mahmyt Kaşgary 
garabölük
(ýagny 
“garalaryň bölümi”), Reşideddin we Salar Baba 
garaewli-garaöwli
, 
Abylgazy hem 
garaöýli
görnüşinde ýazypdyrlar. Onuň orny Mahmytda 
12-nji, Reşideddin we Abylgazyda 4-nji, Salar Babada bolsa ýedinjidir. 
Reşideddin bilen Abylgazy garaöýlülileri Oguz hanyň birinji ogly 
Günhanyň dördünji neberesi hasaplasa, Salar Baba ony Oguz hanyň 
ikinji ogly Aýhanyň üçünji çagasyndan önen il diýip ýazýar.