Bazidioomikota filumi. Uredinales tartibi

Zang zamburug’lari teliya bosqichining morfologik 
tiplari: A 
- 
Pileolaria brevipes
, 
B 
- 
Trachispora intrusa
, 
C 
- 
Dasyspora gregaria
, 
D 
- 
Diorchidiella australe
, 
E 
- 
Ravenelia mera
, 
F 
- 
Chrysella mikaniae
, 
G 
- 
Kuehneola uredinis
, 
H 
- 
Prospodium appendiculatum
, 
I 
- 
Sphaerophragmium 
acaciae
, 
J 
- 
Cumminsina clavispora
, 
K 
- 
Melampsorella symphyti
, 
L 
- 
Chrysocella lumpini
, 
M 
- 
Goplana dioscoreae
, 
N 
- 
Lipocystis caesalpiniae
, 
O 
- 
Phragmidiella markhmiae
, 
P 
- 
Didymospora africana
, 

---

Q 
- 
Dietelia verruciformis
, 
R 
- 
Endophylloides portoricensis 
(Cummins, 1959, va Hiratsuka, 1973, rasmlari, Alexopoulos et al., 2007 dan 
olingan). 
Bazidiyalar va bazidosporalar. 
Amalda zang zamburug’larining teliosporalari 
probazidiyalar (ya’ni, bazidiya murtaklari) dir. Qulay sharoit bo’lganida 
teliosporaning har bir hujayrasi o’sadi va promiseliy hosil qiladi (15.5-rasm). 
Keyin diploid yadro 

---

promiseliyga migrasiya qiladi va meyoz usulida bo’linadi. Hosil bo’lgan to’rtta 
gaploid yadro promiseliy ichida, bir-biridan teng masofalarda joylashadi, ular 
oralarida septalar rivojlanadi, natijada to’rtta bir yadroli hujayra hosil bo’ladi. 
Ulardan har birida bitta sterigma rivojlanadi va har bir sterigma uchida bitta, odatda 
nok yoki buyrak shaklli bazidiospora hosil bo’ladi. Hujayralardagi yadrolar har bir 
bazidiospora ichiga bittadan migrasiya qiladi (15.5-rasm). Ayrim turlarda 
bazidiospora yadrosi mitoz usulida bo’linadi va, natijada, bazidiospora ikki yadroli 
bo’lib qoladi (15.5-rasm). Bazidiosporalar sterigmalardan kuch bilan otiladi. 
Yetilgan bazidiosporalar yupqa va silliq qobiqli, rangsiz (shaffof). Har bir 
bazidiosporaning oldin sterigmaga yopishgan joyida (bazal qismida) kichik 
bo’rtiqcha shaklli chandiqchasi mavjud bo’ladi. 
Bazidiosporalar ikki usulda – bevosita murtak gifa yoki morfologiyasi ona 
bazidiosporadan farq qilmayligan ikkilamchi spora (sporidiy) hosil qilib o’sishi 
mumkin. Bazidiospora sporidiy hosil qilishining sababi – u o’zining xo’jayin 
o’simligi to’qimasidan boshqa substratga tushishidir; bu jarayon sporidiy xo’jayin 
o’simlik to’qimasiga tushishi uchun yana bir imkon beradi. 
Qulay ob-havo sharoitida o’z xo’jayin o’simligi to’qimasiga tushgan 
bazidiospora bevosita o’sadi va to’qimaga teshib kiradi. Ba’zi turlar 
bazidiosporalarining murtak gifasi bilan ustisalarga to’g’ridan to’g’ri kirishi 
mumkin, ammo ko’p boshqalari murtak gifa uchida appressoriy hosil qiladi. Murtak 
gifa katta miqdorda shilimshiq modda chiqaradi va uning yordamida appressoriy 
to’qimaga qattiq (zich) yopishadi, va undan o’sib chiqqan infeksion gifasi bilan 
epidermisni bevosita teshib kiradi. Keyin o’simlik to’qimasi ichida, hujayralar 
oralarida zamburug’ning gomokariotik miseliysi rivojlanadi, gifasimon gaustoriylari 
bilan hujayralardan ozuqa moddalarini so’radi, spermogoniylar hosil qiladi va 
zamburug’ning rivojlanishi davom etadi. 
15.5-rasm
.