Баъзи геологик ва геоморфологик терминларга изоҳ. А абиссаль

АСИММЕТРИЯ – геоморфологияда водийлар, сувайирғичлар, тоғ тизмаларининг икки ѐнбағирлари қиялигининг номутаносиблиги тушунилади.
АТМОСФЕРА АГЕНТЛАРИ – Ерни ўраб турган атмосферада юзага келадиган ва Ерга таъсир этадиган ташқи динамик кучлар. Атмосфера агентларига шамол, қуѐш радиацияси, ѐмғир, қор, дўл, муз, шудринг, сув, қиров, момақалдироқ, жала ва бошқалар киради.
АТМОСФЕРА ЁҒИНЛАРИ – ѐмғир, қор, дўл, шудринг, қиров кўринишида ерга тушадиган намлик. Унинг миқдори вақтнинг маълум даври (йил, ой, сутка) да Ер юзида тўпланган сувнинг қалинлиги (мм) билан ўлчанади.
АЭРАЦИЯ ЗОНАСИ – сизот сувлари сатҳи билан ер юзаси орасидаги масофа. Аэрация зонасидаги жинслар ғоваклари ва бўшлиқларининг кўп қисми сув буғлари ва ҳаво билан банд бўлади.
Б
БАЛКА – қуруқ ѐки вақтинча оқар сувлари бўлган водий. Туби қия эгилган, ўзани аниқ ифодаланган, бир текисда сувайирғичга ўтувчи қавариқ ѐнбағирли. Туби ва ѐнбағирлари ўсимлик ва дарахтлар билан қопланган бўлиб, ўсишдан тўхтаган жарлардан пайдо бўлади, камдан-кам жарларсиз ҳам ҳосил бўлиши мумкин.
БАР – оқизиқлар (қум, чиғаноқ ва ҳоказолар) йиғилишидан денгиз тублари олдида ҳосил бўлган кўтарилмалар қатори.
БАРХАНЛАР – бир йўналишда ҳаракатланаѐтган шамол таъсирида саҳроларда пайдо бўлган, ўсимликлар билан қисман маҳкамланган, ѐйсимон шаклдаги қум уюмлари. Чўл ва чўлолди минтақаларида ҳаракатдаги релъеф шакллари. Барханларнинг шамол эсадиган томони ѐтиқ (5-140), шамолга тескари томони тик (30-400) ва икки ѐни қанотсимон букилган бўлади. Барханлар баландлиги 10-20 м, баъзида – 200 м гача етади.
БАТОЛИТ – интрузив магматик тоғ жинсларининг табиатда ѐтиш шаклларидан бири. Батолит ўзининг кенг асоси билан ер қаърига чуқур кириб борган жуда катта магматик жинс шаклидир. Бир неча юз квадрат километр майдонларни эгаллаши мумкин.
БЕДЛЕНД РЕЛЪЕФ ШАКЛИ – чақиқ ѐки бўш цементланган чўкинди тоғ жинсларидан ташкил топган, ўта чуқур ва кескин табақаланган тоғолди текислигининг баланд-паст этаклари. Адирга ўхшаш, лекин табақаланиш чуқурлиги билан фарқ қилади. Инглизчада “ярамас ерлар” деган маънони билдиради.