Баъзи геологик ва геоморфологик терминларга изоҳ. А абиссаль

ДИАГЕНЕЗ – “қайта туғилиш”, “қайта ҳосил бўлиш”, модданинг бир турдан иккинчи турга ўтиши, яъни чўкиндининг тоғ жинсига айланиш даврини англатади.
ДИСЛОКАЦИЯ – тоғ жинслари қатламининг дастлабки ѐтиш ҳолатининг бузилиши. Дислокация пайдо бўлиши (генезиси) га қараб тангенциал ва радиал турларга бўлинади. Тангенциал дислокация Ернинг ѐнбош-тангенциал, яъни Ерга бирон бурчак остида йўналган кучлар таъсирида юзага келади. Натижада турли бурмалар, сурилмалар, взброслар, моноклиналлар ва шунинг кабилар вужудга келади. Радиал дислокация вертикал йўналган оғирлик кучи таъсирида юзага келиб, турли сброс ва айрим флексура кўринишида намоѐн бўлади.
ДРЕСВА – ўртача заррали, ҳар хил бурчакли чақиқ жинс. Зарралар катта-кичиклиги 2 мм дан 20 мм гача бўлиб, улар ораси қум ѐки гил заррачалари билан тўлган бўлади.
ДЮНАЛАР – денгиз, кўл ва дарѐларнинг ясси қирғоқларида шамол таъсирида ҳосил бўлган қум уюмлари ѐки уюм қаторлари, улар шамол таъсирида доимо ҳаракатланиб туради. Дюна шакли параболага, эгилган “мугуз” (ҳайвон шохи) га ўхшаш, ѐнбағирлари асимметрик бўлиб, шамол йўналишига қараган томони қия (8-200), тескари томони тик (30-400 гача) бўлиши мумкин.
Е
ЕР ПЎСТИ – Ер қаърининг энг юқори қаттиқ қисми – сиал (гранит ва базальт) қобиғи. Махаровичич (М) чегарасидан юқорида жойлашган литосферанинг энг юқори қисмини ишғол этиб, Ернинг қаттиқ қобиғи ҳисобланади ва унинг 70 км чуқурликкача бўлган қисмини эгаллайди, бу ерда зилзила ўчоқлари учрайди.
ЁНБОШ ЭРОЗИЯ – дарѐ (ѐки бошқа сув оқимининг) ѐнламасига у ѐки бу қирғоғини аста-секин ювиб, ўя бошлаши ва ўзанини кенгайтириши.
Ж
ЖАРЛИК – вақтинча оқар сув оқимлари фаолияти натижасида юмшоқ ва бўшоқ тоғ жинсларидан ташкил топган Ер юзасининг чуқур ўйилиши. Жарлик V-симон шакллилиги, тик ѐнбағри, тор туби ва кенг тепаси билан тавсифланади.
З
ЗИЛЗИЛА – Ер пўстида ѐки унинг бирор участкасида турли сабабларга кўра пайдо бўлган кучлар таъсирида ер қобиғи қатламларининг тебраниши.