Bayonlar totlam I

Reja  tuzishga  tayyorlash:  O'quvchilar  hikoyaning  birinchi  va 
ikkinchi  qismini  daftarga  yozganlar.  Reja  tuzishda  yozilgan  matndan 
foydalanadilar.
1.  Pahlavon  Mahmud  qachon  qayerda tug'ildi?  (O'quvchilar tug'ilgan 
yil  va  sanani  aytadilar.)  O'qituvchi  esa  sinf yozuv  taxtasiga 
X iv a
  so'zini 
yozadi.  O'quvchilar  matnning  ikkinchi  qismini  daftarlaridan  o'qiydilar va 
birgalikda  sarlavha  qo'yadilar.
2.  Mahmud  bilim  olish,  bahodir  bo'lib  tanilishi  uchun  nimalar  qildi? 
(O'quvchilar harakatni  bildirgan  so'zlarni  ketma-ket  aytadilar.)  O'qituvchi 
esa  sinf  yozuv  taxtasiga 
ta 'lim   oldi,  qozondi,  o'rgandi,  ta nildi
  so'zlarini 
yozadi.
3.  Uchinchi  qismda  Mahmudning  qanday  fazilatlari  yoritilgan? 
O'qituvchi  uchinchi  qismni  o'qib  beradi.  O'qilgan  matnga  birgalikda 
sarlavha  qo'yadilar.  So'ng  o'qituvchi  o'quvchilarga  to'rtinchi  qismni 
o'qib  beradi.  O'qilgan  matnga  sarlavha  qo'yadilar.  Shu  tartibda  reja 
tuziladi.
Reja  namunasi:
1.  Pahlavon  Mahmud  qayerda  dunyoga  keldi?
2.  U  nimalar  o'rgandi?
3.  Pahlavon  Sharq  mamlakatlarida  nima  qildi?
4.  Nima  ziyoratgohga  aylangan? 
y o k i
128

---

1.  Pahlavon  Mahmud  dunyoga  keldi.
2.  U  bahodir bo'lib  tanildi.
3.  Po'stindo'zlik  bilan  kun  ko'rdi.
4.  Muqaddas  ziyoratgoh.
Bayon  yozayotganda  o'quvchilarga  o'z  daftarlarini  yopib  qo'yish 
tushuntiriladi.
Qo'shterak
U shbu  hikoya  m atnidan  a w a lg i  ona  tili  darslarida  gram m atik 
topshiriqlam i  bajartirishda  foydalanilgan  b o iis h   lozim.  (B irinchi  qism i 
k o ‘ruv  diktanti,  ikkinchi  qism i  k o ‘chirib  yozish  yoki  tahlil  uchun.) 
0 ‘quvchilar  bayon  darsida  m atnni  daftardan  o'qiydilar.  Bu  esa  bayon 
rejasini  tuzishda  o 'q u v ch ilarg a  qulaylik  tug'diradi.
1.  Boqilar Haydarkentda turadi.  Haydarkent bilan  Dushanba orasida 
«Yaydoq  tepa»  degan  tepalik  bor.  U  yerning  havosi  toza  va  g'ir-g'ir 
shabada  esadi.  Ammo  bir tup  daraxt  yo'q.
Kuz  edi.  Boqi  ikki  tup  terak  niholini  «Yaydoq  tepa»ga  ekib  keldi. 
Teraklar  tezda  qad  ktardi.  Endi  «Yaydoq  tepa»ni  «Qshterak»  deb 
atashadigan  bo'lishdi.
2.  Boqilar  shahardan  qaytayotib  «Qo‘shterak»da  dam  olishdi. 
Yo'lovchilardan  biri  teraklarga  qarab:  «Ekkanning  otasiga  rahmat.  Bir 
kishi  ekkandan  ming  kishi  bahra  oladi»,  dedi.
Ammo  Boqi  hech  narsa  demadi.  Kamtarlik  ham  yaxshi  fazilatdir.