Barliq tiri organizmler sirtqi ortaliqtan hár túrli zatlardi alip ózlestiredi,olardi organ hám toqimalardiń duzilisi ushin zárúr materiyal hám energiya deregi sipatinda sarplap,shiǵindi zatlardi sirtqa ajiratip turadi

Fermentler tásirinde ápiwayi beloklardiń aminokislotalarǵa shekem tarqaliwi hám soriliwi.

Aziqliq quramindaǵi beloklar haywan organizminde taza aminokislotalarǵa shekem tarqalǵannan soń ǵana ishek diywallari arqali qanǵa soriladi hám kletkalarda sol organizmge tiyisli bolǵan jańa beloklardiń sintezleniwinde qatnasadi.Aziqliq beloklariniń 95-97% taza aminokislotalar jaǵdayinda soriliwi aniqlanǵan.Silekey quraminda tiyisli fermentler bolmaǵanliǵi sebepli awiz bosliǵinda beloklar gidrolizlenbeydi.Olardiń gidrolizleniwi asqazan hám jińishke ishekte tiyisli fermentlerdiń qatnasinda boladi. Bul processtiń ótiwinde asqazan asti shiresi quramindaǵi erkin xlorid kislotasi úlken rol oynaydi.Birinshiden beloklardiń bógiwin támiynlep, olarǵa fermentlerdiń tásir etiswin ańsatlastiradi. Ekinshiden asqazanniń silekey perdesi tárepinen islep shiǵilatuǵin jedel jaǵdayda bolmaǵan pepsinogenniń jedel pepsinge ótiwin táminleydi hámde fermentlerdiń jedelligin asiradi.

Pepsin fermenti kerantin, mucin, giston siyaqli beloklardi júdá ástelik penen, yaǵniy uzaq múddetke tásir etip turǵannan keyin ǵana gidrolizleniwi múmkin, lekin basqa túrdegi máselen albumin hám globulinlerdi ańsat gidrolizleniw qásiyetine iye. Pepsin fermenti tiykarinan tirozin hám fenil-alanin aminokislotalar arasinda payda bolǵan peptid baylanislarin ańsat tarqatadi.Soniń ushinda belok gidroliziniń dáslepki basqishinda bir neshe aminokislotadan dúzilgen peptid payda boladi. Beloklardiń sińiriw processinde payda bolǵan peptidler aralaspasin peptonlar dep ataladi.

Asqazanda belokli zatlar aminokislotalarǵa shekem gidrolizlenbegenligi sebepli olardiń soriliw processi gúzetilmeydi.Asqazannan barliq aralaspa on eki barmaqli ishekke ótedi.Onda belok aralaspaniń aminokislotalarǵa shekem toliq tarqaliwina imkaniyat bar.Asqazan hám ishek shiesi quramindaǵi tripsin, ximotripsin, karboksipeptidaza, aminopeptidaza siyaqli fermentler aralaspa quramindaǵi polopeptidlerdi toliq aminokislotaǵa shekem tarqaliwin táminleydi.Sonday aq tiyisli fermentler tásirinde beloklar polipeptid hám peptidlerdi hám óz náwbetinde olar aminokislotalar aralaspasin payda qilip,as sińiriw jolinda ańsat eriytuǵin hám sorilatuǵin jaǵdayǵa ótedi.

Gúyis qaytariwshi haywanlarda aziqtiń tarqaliwi olardiń úlkenqarinda ápiwayi haywanlar,bakteriyalar hám mikroorganizmlerdiń boliwi menen ajiralip turadi.Olar kletchatka, kraxmal. Belok hámde azotli beloksiz zatlardi tarqatiwshi fermentler ajiratadi. Sol fermentler tásirinde gúyis qaytariwshi haywanlardiń úlken qarninda beloklar aminokislotalarǵa shekem tarqaladi.Keyin aminokislotalar dezaminleniw processinen ótip, ammiak ajiratip shiǵaradi. Aminokislotalardiń bir bólegi úlken qarindaǵi mikroorganizmler beloginiń sintezleniwi ushin sarplanip, qalǵan bólegi qanǵa soriladi.

Gúyis qaytariwshi haywanlardiń talabi ushin sarplanatuǵin belok zatlardiń 25-30% i mikroorganizmler belogi esabinan táminlenedi.Bul beloklar toliq qimbatli beloklar bolip quraminda barliq kerekli ( almasatuǵin hám almaspaytuǵin) aminokislotalardi quraydi.