tarzi -kun tartibi rejasiga ega bo`lish, aqp-vdrok bilan tanani chiniqgarshp, suyak-
bakuvvatlashtirish, ruhiy va ma`naviy jihatdan o`zini-o`zi to`g’ri nazorat qilish,
tartibli, sifatli ovqatlanish, gipodinamiya - kam harakatlilikka yo`l ko`ymaslik
Gigienik madaniyatga egalik (yun. ureshov - sog’lom, madaniyat - arab.
- 28 -
madinalik,talim tarbiya ko`rgan) - tibbiyotning bir sohasi; turmush va mehnat
sharoitlarshshng kishilar sog’lig’iga ta`sirini o`rganadi xamda kasalliklarning
oldini olish, yashash uchun eng kulay sharoig yaragash, sog’liqni saqlash va umrni
uzaytirish chora-tadbirlarini ishlab chiqadi. Shaxsiy hayot va mehnat faoliyatvda
amal qilinipsh zarur bo`lgan gigaenshs rejim yo`li bilan odam sog’lig’ini saqlash
va mustahkamlash masalalarini ishlab chikadi. Shaxsiy gagaena xdr bir kishshshng
o`ziga va yoshiga bog’liq bo`lib, akdiy va jismoniy mexdatni to`g’ri yo`lga
ko`yish, jismoniy tarbiya bilan shug’ullanish, vaqgvda ovkatlanish, miriqib uxlash,
mehtsat va dam olishni to`g’ri uyushtirishdan iborat.
Sog’lom turmush tarziga (STT) egalik (kundalik hayotda salbiy omillar
ga`sirlarining oldini olish, STT shakllanganligi ) bu- insoning sog’lom bo`lib
yayuashi uchun zarur bo`lgan turmush sharoiglarini o`zlashgarshp va amalga
oshirshtsdir. Buvday turmush tarzini o`zlashtirshp usuli sog’lom va nosog’lom
turmush tarzida ikki xil darajaga ajrata olishdir. STTning asosiy tarkibiy kismlari
kuyidagicha: shaxsiy va umumiy gigaena qoidalariga rioya qilish, faol xarakat
rejimi, kun tartibiga rioya qilish, shikastlanish, baxtsiz hodisalar xemda zararli
odatlarning oddini olish kabi psixogigaena qoidalariga rioya qilshtstsan iborat.
Oilaviy hayotga tayyorgarlik (oila to`g’risida bilimga egalik, insonlararo va
jinslararo munosabatlarni tashkillashtirish) deb oilada ruhiy xotirjamlik, samimiy
munosabat, ota-ona xurmatining yuqori bo`lishi, bolalarga talab qo`yishda oila
katgalari o`rtasidagi birlikning saqlanishi,bola shaxsini mehnatsevarlik ruhida
tarbiyalashga alohvda e`tibor berish, bolani sevish va izzatini joyiga qo`yish,
oilada kat’iy tartib, kun tartibini o`rnatshp, oiladagi har bir shaxsning yoshidan
kelib chiqib xususiyatlarini hisobga olish, ulardagi mustaqillikka intilish,
ashabbuskorlik sifatlarini rag’batlantirshp kabi fazilatlarga ega bo`lshpga aytiladi.
Sog’lom avlod kelajagini ta`minlashga intiluvchanlik (reproduktiv salomatlik,
sog’lom avlodni voyaga yetkazish)
bo`lgusi onalarning salomatligini yoshligvdan himoya qilish va mustaxkamlash,
- 29 -
sog’lom farzand ko`rish va bexatar bolalyushi ta`minlash, yoshliqdan boshlab
o`zini va yon-atrofdagilar sog’lig’ini xlmoya qilish, ularda sog’lom turmush tarzini
shakllanshrshp, shuningdek turli xil yukumli kasallshsharni keltirib chiqaruvchi
shshatlarga qarshi kurashish kabilarga ingilishdir.
O`z salomatligaga qayg’uruvchanlik (g’amxo`rlik, jonkuyarlik) - turli xil
hayotiy vaziyatlarda inson ongli ravishda o`z salomatligani saklashi,
mustahkamlashi va himoya qilishi, atrof-muhtdagi mavjud omillarning salbiy
ta`siridan himoyalanishi, salomatlik potentsialini kuchaytirishi.
Tibbiy bilim va madaniyatga egalik (sog’liqni saqlash, sog’lom hayot kechirish,
tibbiy
gayyorgarlik)
-
meditsina,
tabobat,
kishilar
sog’ligni
saqlash,
mustahkamlash, umrni uzaytirish, kasalliklarni oldini olip, davolash xaqidagi
bilimlarga ega bo`lgun, uni qadrlash, anglash va ularga amal qilishdir.
Sportga qiziquvchanlik - kundalik badantarbiya odatlanish, jismoniy tarbiya,
kompleks jismoniy mashqlar bilan doimiy shug’ullanish, ruxan va jismonan
sog’lom bo`lib voyaga yetish uchun sport turlariga qiziqishni uyg’otish, sport
seksiyalariga muntazam ravishda qatnashish xususiyati.
Matonatlilik - o`z sog’ligani saqlash yo`lida qo’yiladigan maqsadga erishish
uchun bor imkoniyatlardan foydalanish, har qanday sharoitda xam undan
chekinmaslik bardoshlilikdir,
Bunday salomatlik - yon –atrofda bo’ladiga voqea -hodisalarni ongli idrok
etish va sog’lom fikrlash, ruxiy salomatlikni saqlash va nevrozlarning oldini olish
sharoitini yaratish.
Jismoniy sog’lomlik - insonning jismoniy tarbiya, badantarbiya bilan
muntazam shug’ullanishi natijasida jismonan sog’lom va baquvvat bo`lishi,
jismoniy rivojlansh va jismoniy tayyorgarligini o`z yoshiga mos holda
ta`minlashdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: 
