Баѐнномаси билан маъқулланган ва нашрга тавсия этилган

 
Тўгарак аъзоларининг конструкторлик қидирув фаолиятининг 
мантиғи ва структураси. Тўгарак аъзоларининг техник ижодкорлиги 
интеграл характерга эга, яъни у билиш - қайта қуриш фаолиятини ўзаро бир-
бирига боғлиқ бўлган назарий текшириш, тажриба, техник масалалар ечиш, 
модел ва қурилмаларни реал ҳолатда ишлатилиши, уни синаш комплекси 
билан белгиланади. Шу фаолият орқали ўқувчилар объектив борлиқ ҳақида 
билимга эга бўлади, олдинга сурилган назарий ғояни тўғри ѐки нотўғри 
эканлиги ҳақида амалиѐтда текшириб хулоса чиқариш бўйича кўникма ва 
малака ҳосил қиладилар. Тўгарак аъзолари ҳар қандай янги техник объектни 
яратиш жараѐнида мустақил органик жиҳатдан ўзаро бир-бирига боғлиқ 
бўлган босқичлардан иборат. Бу техник ижодкорлигидаи мантиқий 
структурали босқич ҳисобланади. 
1-босқич, тўгарак аъзолари фаол равишда мавжуд бўлган техник 
объектнинг моҳиятини тушунишга ҳаракат қилади; 
2-босқич, бу тўгарак аъзоларини маълум техник объект тузилишининг 
техник ғояси содир бўлиши билан бошланади; 
3-босқич, янги бўлажак техник тузилишнинг (идеал ҳолатда) модели 
ишлаб чиқилади; 
4-босқич, лойиҳалаш, ѐш техник фикрга келган объектнинг мазмуни ва 
шаклини келтиради; 
5-босқич, ҳаракатдаги моделни қуриш ва синаш; 
6-босқич, қурилманинг реал намунасини яратиш ва аслини тажрибадан 
ўтказиш; 
7-босқич, техник ҳужжатларни яратиш. 
Моделлаштириш ва моделли - техник тажриба. Ҳар хил турдаги 
техник объектларнинг модели тажриба текширувчи ўқувчиларнинг билиш 
фаолиятини ривожлантиради. 
Маълум бир техник объектни тажрибадан ўтказишда қонунлар асосида 
чиқарилган хулоса ва умумлаштириш натижасида бошқа соҳада 
ишлатиладиган машина ва қурилмаларга қўллай олиш бўйича билимларини 
шакллантиришга воситаси бўлиб хизмат қилади. 
Қишлоқ хўжалиги ѐки корхонада ўтказилаѐтган ўқувчиларнинг техник 
ижодкорлиги амалий фаолиятнинг махсус шакли ҳисобланади. 
Характери бўйича – бу тажриба, йўналиши бўйича ишлаб чиқариш 
фаолияти, вазифаси бўйича таълим ва тарбия. Бундай турдаги техник 
ижодкорлиги фаолиятини ўқув-ишлаб чиқариш техник тажрибаси синфига 
ажратиш мумкин. Бу масалага икки томонлама қараш мақсадга мувофиқ: 
Биринчи томондан - бу метод яъни ўқувчилар ишлаб чиқаришда 
қўлланиладиган янги техник объектни яратиш ѐки тузилишини ўзгартириш 
ишларида иштирок этадилар. Бундай тажриба ўқув характерига эга бўлишига 
қарамай ишлаб чиқаришнинг асосий вазифалари яъни унинг таркибига 
киради. Асосийси бунда ўқувчилар билим тажриба ўтказиш кўникмасини 
ҳосил қиладилар. 
Иккинчи томондан бундай турдаги тажрибалар ўқувчиларнинг эгаллаган 
назарий билимларини ишлаб чиқаришга жорий қилиш, яъни табиий билиш 

---

114 
 
қонунларни ўзининг ҳаракатлари орқали билиш фаолиятини ҳақиқий ишлаб 
чиқариш шароитида техникага қўллаш йўлларини очиб беради. 
Таълимни назария ва амалий бирлиги доимий равишда ижобий натижа 
беради.