Bank ishi va investitsiyalar

Kreditlash tizimi tarkibi 
Kredit sub’ekti 
Kredit ob’ekti 
Qarzdor 
Qarz beruvchi 
Qarzga berilgan kredit 
qiymati 

---

113 
10.2 Ssuda kapitali manbasi va harakat qilish shakllari 
Ssuda kapitali- bu faoliyat ko‘rsatuvchi kapital aylanishiga xizmat kiluvchi 
va foiz keltiruvchi ssudaga (qarzga) beriladigan pul kapitalidir. 
Ssuda kapitalining manbalari - bu sanoat va savdo kapitallari aylanishi 
jarayonida bush qoladigan pul kapitalidir. Pul kapitalining bo’shashi quyidagi 
omillarga asosan yuzaga keladi: 
- asosiy kapital oborotining (aylanishining) xarakteridan. Tovarlarni 
sotgandan so’ng asosiy kapitalning eskirgan qismi amortizatsiya zahirasi sifatida 
asosiy kapitalning yangilanish muddati kelgunga qadar yig‘ilib turadi; 
- oborot (aylanma) kapitalning doimiy qismi aylanish xarakteridan. Tayyor 
tovarlarni sotish va xom ashyo va materiallarni yangi tovarlar ishlab chiqarish 
maqsadida harid qilish oralig‘ida ma’lum bir muddat o‘tadi. Shuning uchun tayyor 
tovarlarni sotishdan tushgan pul tushumi vaqtinchalik bo‘sh pul kapitali sifatida 
bo‘sh bo‘lib qoladi; 
- tovarlarni sotish davri (vaqti) bilan shu haqini to‘lash davri orasidagi 
vaqtinchalik uzilishning mavjudligi; 
- ishlab chiqarish hajmini kengaytirish talablari darajasida zarur bo‘lgan pul 
shaklidagi qo‘shimcha qiymatni jamg‘arish (yig‘ish) zarurati va boshqa holatlar. 
Ssuda kapitali manbalarining tahlili kreditning iqtisodiy kategoriya sifatidagi 
mohiyatini aniqlashga asos bo‘lib xizmat qildi. 
Bir qator iqtisodchilarning fikricha,
kredit
jamiyatdagi vaqtincha bo‘sh pul 
mablag‘larini yig‘ish va ularni taqsimlash shaklidir. 
Shunday qilib vaqtinchalik pul kapitalining bo‘shashi ob’ektiv zaruriyatdir. 
Biroq bunday holda bekor turadigan pullar doimiy harakatda bo‘ladigan kapital 
qiymati talabiga qarshi ishtirok etadi. Bunday qarama-qarshilik kreditlarni berish 
orqali hal qilinadi, ya’ni vaqtinchalik bo‘lmaydigan pul kapitalini qarzga beriladi.