Bank hisobi va audit

 
Debet 15600–“Lizing (moliyaviy ijara) (tegishli mos hisobvaraq)” 
 
Kredit  19909–“Tovar  moddiy  qimmatliklar  uchun  to’langan 
mablag’lar” 
 
Lizing  obyekti  avval  lizing  beruvchi  bank  balansiga  kirim  qilinib,  so’ngra 
lizing oluvchiga lizinga berilganda quyidagi buxgalteriya yozuvi beriladi. 
a). Lizing ob’ekti bank balansiga kirim qilinganda: 
 
Debet16500 –“Asosiy vositalar (tegishli mos hisobvarag’i)” 
 
Kredit19909  –“Tovar-moddiy  qimmatliklari  uchun  to’langan 
mablag’lar” 
 
b). Lizing ob’ekti lizing oluvchiga berilganda: 
 
Debet 15600–“Lizing (moliyaviy ijara) (tegishli mos hisobvaraq)” 
 
Kredit 16500-“Asosiy vositalar (mos hisobvaraq)” 
 
Lizing  beruvchi  bank  tomonidan  amalga  oshirilgan  va  lizing  shartnomasiga 
muvofiq lizing oluvchi tomonidan qoplanadigan dastlabki bevosita xarajatlar lizing 
ob’ektining qiymatiga qo’shiladi.  
Lizing  beruvchi  bank  tomonidan  lizing  bo’yicha  foizli  daromadlar 
hisoblanganda quyidagi buxgalteriya o’tkazmalari beriladi:  
 
Debet 16323 – “Lizing bo’yicha olish uchun hisoblangan foizlar” 
 
Kredit 45100 – “Lizing (moliyaviy ijara) bo’yicha foizli daromadlar 
(tegishli mos hisobvaraq)” 
Lizing  ob’ektining  asosiy  summasini  jadval  asosida  qaytarilganda  va  ularga 
hisoblangan foizlar undirilganda quyidagi buxgalteriya o’tkazmalari beriladi: 
 
Debet  –    Kassadagi  naqd  pul  va  boshqa  to’lov  hujjatlari  yoki 
mijozning  depozit  yoki  bankning  vakillik  hisobvarag’i  (umumiy 
summaga) 

---

 
94 
 
 
Kredit  15600–Lizing  (moliyaviy  ijara)  (tegishli  mos  hisobvaraq) 
(asosiy qarz summasining qaytarilgan summasiga); 
 
Kredit  16323  –  Lizing  (moliyaviy  ijara)  bo’yicha  olish  uchun 
hisoblangan foizlar (foizli daromad summasiga). 
 
Lizing  shartnomasi  muddati  tugaganidan  so’ng  lizing  to’lovlarini  to’lash 
shartlari to’liq bajarilgan taqdirda 15600 Lizing (moliyaviy ijara) va 16323 Lizing 
bo’yicha  olish  uchun  hisoblangan  foizlar  hisobvaraqlari  qoldig’i  nolga  teng 
bo’ladi. 
Lizing  ob’ekti  lizing  oluvchi  tomonidan  lizing  shartnomasi  shartlari 
buzilganligi sababli qaytarib olinganida,  lizing beruvchi ushbu  aktivning taqdirini 
hal  etgunga  qadar  uni  o’z  balansiga  quyidagi  buxgalteriya  o’tkazmalari  orqali 
qabul qiladi:  
 
Debet   16705–“Bankning boshqa ko’chmas mulklari” 
 
 Kredit  15600–“Lizing (moliyaviy ijara) (tegishli mos hisobvaraq)” 
Lizing  oluvchi  tomonidan  lizing  to’lovlari  belgilangan  muddatda  amalga 
oshirilmagan  taqdirda  aktivga  “Foizlarni  o’stirmaslik  to’g’risida”gi  Nizomga 
(ro’yxat raqami 1304, 2004 yil 24 yanvar) asosan o’stirmaslik maqomi beriladi va 
aktivning  kelgusi  hisobi  mazkur  Nizomga  muvofiq  amalga  oshiriladi.  Lizing 
“Aktivlar  sifatini  tasniflash,  tijorat  banklari  va  ularning  filiallari  tomonidan 
ehtimoliy  yo’qotishlarga  qarshi  zaxiralar  tashkil  qilish  va  ularni  ishlatish 
to’g’risida”gi  Nizom  (ro’yxat  raqami  632,  1999  yil  11  fevral)  talablaridan  kelib 
chiqqan holda tasniflanadi.  
Amaliyotda  tijorat  banklari  ham  ayrim  asosiy  vositalarni  lizingga  olishi 
mumkin.  Lizing  lizing  oluvchi  bankning  moliyaviy  hisobotlarida  ham  aktiv  ham 
majburiyat sifatida tan olinadi. Lizingni dastlabki tan olishda quyidagi buxgalteriya 
o’tkazmasi bajariladi: 
 
Debet16515–“Ob’ektlarni  lizingga  olish  va  uni  takomillashtirish 
huquqi” 
 
Kredit 22100–“Lizing (moliyaviy ijara) bo’yicha majburiyatlarning 
tegishli mos hisobvarag’i” 
 
Lizing oluvchi bank tomonidan lizing dastlabki tan olingandan so’ng keyingi 
hisob majburiyat bo’yicha asosiy qarz summasini  va lizing bo’yicha foizlar to’lash 
hisobini yuritishdan iborat.  
Lizing  oluvchi  bank  tomonidan  lizing  to’lovlari  jadvaliga  muvofiq  lizing 
bo’yicha  foizli  xarajatlar  hisoblanganda  quyidagi  buxgalteriya  o’tkazmalari 
beriladi: 
 
Debet    54198–“Boshqa  banklardan  olingan  lizing  bo’yicha  foizli 
xarajatlar”  yoki  54199–“Boshqa  lizing  beruvchilardan  olingan  lizing 
bo’yicha foizli xarajatlar” 
 
Kredit  22408  –  “Lizing  (moliyaviy  ijara)  bo’yicha  hisoblangan 
foizlar” 
Lizing  oluvchi  bank  tomonidan  lizing  to’lovlari  to’langanda  quyidagi 
buxgalteriya o’tkazmalari amalga oshiriladi: 

---

 
95 
 
 
Debet    22408  –  “Lizing  (moliyaviy  ijara)  bo’yicha  hisoblangan 
foizlar”  
 
Debet  22100–“Lizing  (moliyaviy  ijara)  bo’yicha  majburiyatlar-
ning tegishli mos hisobvarag’i” 
 
Kredit  –  “Bankning  vakillik  yoki  lizing  beruvchining  depozit 
hisobvarag’i” 
 
Lizing  oluvchi  bank  tomonidan  lizing  ob’ekti  bo’yicha  amortizatsiya 
ajratmalari “O’zbekiston Respublikasi banklarida asosiy vositalarning buxgalteriya 
hisobi to’g’risida Yo’riqnoma” (ro’yxat raqami 1434, 2004 yil 17 dekabr) talablari 
asosida amalga oshiriladi va quyidagi buxgalteriya o’tkazmasi amalga oshiriladi:  
 
Debet  56626–“Ob’ektlarni  ijaraga  olish  va  uni  takomillashtirish 
huquqi bo’yicha eskirish summasi” 
 
Kredit  16519–“Ob’ektlarni  ijaraga  olish  va  uni  takomillashtirish 
huquqi bo’yicha yig’ilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)” 
 
Lizing  ob’ektini  yillik  qayta  baholash  lizing  oluvchi  bank  tomonidan 
qonunchilikda  o’rnatilgan  tartibda  amalga  oshiriladi.  Lizing  ob’ektini  lizing 
oluvchi  bankka  o’tkazish  quyidagi  buxgalteriya  o’tkazmalari  orqali  amalga 
oshiriladi:  
 
Debet 16500 –“Asosiy vositalar (tegishli mos hisobvaraq)” 
 
Debet  16519–“Obyektlarni  ijaraga  olish  va  uni  takomillashtirish 
huquqi bo’yicha yig’ilgan eskirish summasi (kontr-aktiv)” 
 
Kredit  16515–“Obyektlarni  ijaraga  olish  va  uni  takomillashtirish 
huquqi” 
 
Kredit 
165xx–“Yig’ilgan 
eskirish  summasi  (tegishli  mos 
hisobvaraq)” 
 
Lizing  shartnomasi  muddati  oxirida  lizing  oluvchi  bankka  lizing  ob’ektining 
sotish  sanasidagi  haqqoniy  qiymatidan  past  narxda  sotib  olish  huquqi  berilgan 
bo’lsa, sotib olish quyidagi buxgalteriya o’tkazmasi orqali amalga oshiriladi: 
 
Debet 22100–“Lizing (moliyaviy ijara) bo’yicha majburiyatlar” 
 
Kredit  –“Bankning  vakillik  yoki  lizing  beruvchining  depozit 
hisobvarag’i”