Bank balansi, uning moddalari va tuzish tartibini takomillashtirish

Bundan tashqari, qimmatli qogʼozlardagi bank investitsiyalari ham mavjud boʼlib, bu holda bank turli emitentlardan qimmatli qogʼozlarni sotib oladi va bank qimmatli qogʼozlar portfeli vujud-ga keladi.

Bank tomonidan qimmatli qogʼozlarning xarid qilinishidan maqsad – bu qimmatli qogʼozlarni keyinchalik qayta sotish yoki kapi-talning uzoq muddatga qoʼyilishi yoʼli bilan foyda olishdan iborat.

Oxirgi yillarda Respublikaning koʼpgina tijorat banklari yuqori foyda olish maqsadida, davlatning xazina majburiyatlarini koʼp miqdorda sotib olishdi. Chunki qimmatli qogʼozlarning bu turi bankka kafolatlangan daromad keltiradi. Hozirgi kunda tijorat banklari tomonidan berilayotgan kreditlarning taʼminoti sifati-da koʼchmas mulk, boshqa bank yoki sugʼurta tashkilotining sugʼurta kafolati ham qabul qilinishi mumkin. Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari ichida kreditlash jarayoni asosiy oʼrinni egallaydi. U quyidagi asosiy bosqichlarni oʼz ichiga oladi:

– kredit olish uchun berilgan mijozning ariza talabnomasini koʼrib chiqish;

– qarz oluvchining toʼlovga va kreditga layoqatliligini bank tomonidan oʼrganib chiqilishi;

– kredit qoʼmitasining qarori;

– kredit bitimini rasmiylashtirish;

– kredit berilishi;

– ssuda va u boʼyicha foiz toʼlashning bank tomonidan nazorat qilinishi.

Kredit va uni toʼlash jarayoni kredit shartnomasida koʼrsatilgan boʼlib, kredit va qarz oluvchi oʼrtasidagi majburiyat va huquqlarni belgilab beradi. Unda kreditlashning maqsadi va obʼekti, kredit miqdori, ssudani berish va uni toʼlash muddati, kredit taʼmino-tining turlari, kredit uchun foiz stavkasi va boshqalar koʼrsatiladi. Ssudani toʼlashni nazorat qilish bankning kredit portfelini mun-tazam tahlil qilish asosida olib boriladi va kreditlarning sifat darajasi aniqlanadi.

Tijorat banklari tomonidan beriladigan barcha kreditlar uning kredit portfelida oʼz ifodasini topadi.

Moliyalashtirish manbalariga va qarz oluvchining mintaqaviy oʼrni va manziliga qarab tijorat banklarining kredit portfelini tasniflash mumkin. Tijorat banklari tasniflashni asosan milliy valyutada olib boradilar va baʼzi hollarda qayta moliyalashtirish va xususiy mablagʼlari hisobidan beriladigan kreditlar, masalan, Milliy bank va shunga oʼxshash banklarda qattiq valyutada ham ifodalanishi mumkin.