Bank balansi, uning moddalari va tuzish tartibini takomillashtirish

Hozirgi vaqtda markazlashtirilgan kreditlar davlatning qaror-lariga asosan ustuvor tarmoqlarni rivojlantirish uchun milliy valyutada beriladi. Qayta moliyalashtirish va bankning oʼz mablagʼ-lari hisobidan beriladigan kreditlar mijoz kreditga layoqatli boʼlganda milliy valyutada yoki xorijiy davlat valyutasida beri-lishi mumkin.

Tijorat banklari faoliyatida turli xil tavakkalchiliklar uchrab turadi, lekin ularning faoliyatiga koʼproq kredit tavakkalchiligi, likvidlilik tavakkalchiligi va foiz stavkasi taʼsir qiladi. Tijorat banklar faoliyatining asosiy qismi kreditlar berish va shu asosda foyda olishga yoʼnaltiril-gan boʼlganligi uchun ular faoliyatida bu tavakkalchiliklarning salmogʼi ham yuqori boʼladi.

Tasniflangan kreditlarning qaysi guruhga kirish darajasi tez sotiladigan aktivlar va yuqori likvid mablagʼlarning mavjudligi bilan belgilanadi.

Oʼzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 1998 yilda 9 noyabrda tasdiqlangan 242-sonli "Аktivlar sifatini tasniflash, mumkin boʼlgan yoʼqotishlar boʼyicha tijorat banklari tomonidan zaxiralar tashkil qilish va undan foydalanish toʼgʼrisi"dagi nizomga asosan tijorat banklari tomonidan beriladigan kreditlar yuqorida keltirilgan mezonlar boʼyicha "yaxshi", "standart", "substandart", "shuhbali", "umidsiz" yoki "ishonchsiz" kreditlarga tasniflanadi.

3. BANKLARDA BUXGALTERIYA BALANSINI PASSIV QISMI VA UNI BOʼLIMLARI

Balansning passiv qismi ham 2 bulimdan iborat:

I. Bulim. Uz mabla\larining manbalari: ustav kapitali, zahira kapitali, taqsimlanmagan foyda, kelgusi davr daromadlari va x.k.

II. Bulim. Majburiyatlar: bankdan olingan kreditlar, bankdan tashqari korxonalardan olingan qarzlar, olingan bunaklar va kreditorlik majburiyatlari.

Balansdagi moddalar buyicha kursatkichlar hisobot yili boshiga va hisobot davri oxiriga kursatiladi. Bunday tartib urnatilishiga sabab, ikkala muddatdagi maʼulumotlarni urganish, solishtirish orqali xujalik mabla\lari va xujalik mabla\larini tashkil topish manbalarini uzgarib borish haqida xulosaga kelish, maʼlum bir zarur fikrlarga kelish mumkin. Hamda ularning natijasida oqilona qarorlar qabul qilish imkoniyati yaratiladi.