Банк амалиётига жорий этилган янги коэффициентлар

Tijorat banklarining kapital bazasini boshqarish

Bazel standarti

• Bazel' standartiga ko‘ra,
• tijorat banklarining regulyativ kapitali
• 2 qismdan iborat:
• RK = K¹ + K²

Birinchi darajali kapital tarkibi

• 1. Ustav kapitalining to‘langan qismi
• 2. Qo‘shilgan kapital (emission daromad)
• 3. Zaxira kapitali
• 4. O‘tgan yilning taqsimlanmagan foydasi
• 5. Bankning nokumulyativ imtiyozli aksiyalarini sotishdan olingan mablag‘lar
• 6. Konsolidasiyalashgan sho‘ba kompaniyalar aksiyalarining nazorat qilinmaydigan qismi

Ikkinchi darajali kapital tarkibi

• 1. Kreditlardan ko‘rilgan zararlarni qoplashga mo‘ljallangan zaxira ajratmalarining tijorat banki aktivlarining riskka tortilgan summasining 1,25 foizidan oshmaydigan qismi
• 2. Ikki yildan ortiq muddatga chiqarilgan subordinasiyalashgan qarz majburiyatlari
• 3. Qayta baholash zaxirasi
• 4. Joriy yilning sof foydasi

Tijorat banklari kapitalining yetarliligi

• Umumiy kapitalning yetarlilik koeffisienti (UKEK)
• UKEK = UK : BARTS
• min. 0,08 yoki 8%
• Birinchi darajali kapitalning yetarlilik koeffisienti (K¹EK )
• K¹EK = BDK : BARTS
• min. 0,04 yoki 4%

Ushbu vazifalarni bajarish maqsadida

• Ushbu vazifalarni bajarish maqsadida
• O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining
• 2015 yil 13 iyundagi 14/3-sonli qarori bilan
• (O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2015 yil 6 iyuldagi 2693-sonli raqam bilan ro‘yxatga olingan)
• “Tijorat banklari kapitalining monandligiga qo‘yiladigan talablar to‘g‘risida”gi
• Nizom tasdiqlandi.

Ushbu Nizomga 2 marta o‘zgartirish kiritildi:

• Ushbu Nizomga 2 marta o‘zgartirish kiritildi:
• 2017 yil 7 iyul'. № 2693-1
• 2017 yil 23 oktyabr'. № 2693-2

O‘zbekiston tijorat banklari kapitalining yetarliligiga qo‘yiladigan talablarni bosqichma-bosqich oshirilishi

Talabni kuchga kirish sanasi	Regulyativ kapital bo‘yicha talab	Birinchi darajali kapital bo‘yicha talab
01.09. 2015 y.	10,0	7,5
01.01. 2016 y.	11,5	8,5
01.01. 2017 y.	12,5	9,5
01.01. 2018 y.	12,5	9,5
01.01. 2019 y.	13,0	10,0

“Tijorat banklari kapitalining monandligiga qo‘yiladigan talablar to‘g‘risida”gi Nizomga ko‘ra:

• O‘zbekiston banklarining 1-darajali kapitali regulyativ kapitalning 75 foizidan kam bo‘lmasligi kerak.
• 2-darajali kapital miqdori 1-darajali kapital miqdorining uchdan bir qismidan oshib ketsa, oshgan summa regulyativ kapital tarkibiga kiritilmaydi.

“Tijorat banklari kapitalining monandligiga qo‘yiladigan talablar to‘g‘risida”gi Nizomga ko‘ra:

• 1-darajali kapital 1-darajali asosiy kapital va 1-darajali qo‘shimcha kapitaldan iborat.
• 1-darajali asosiy kapital bank regulyativ kapitalining 60 foizidan kam bo‘lmasligi kerak.
• Subordinar qarzlar 1-darajali kapitalning uchdan bir qismidan oshmasligi kerak.
• 2-darajali kapital tarkibiga kiruvchi subordinar qarz oxirgi 5 yil davomida yiliga 20% kamayib borishi shart.

Nizomga ko‘ra:

• K1 = BDAK + BDQK
• BDAK – birinchi darajali asosiy kapital
• BDQK – birinchi darajali qo‘shimcha kapital

Birinchi darajali asosiy kapital:

• * bankning to‘liq to‘langan oddiy aksiyalari
• * qo‘shilgan kapital – oddiy aksiyalar bo‘yicha
• * taqsimlanmagan foyda
• (avvalgi yillarning taqsimlanmagan foydasi hisobidan shakllangan kapital zaxiralar va boshqa zaxiralar bundan mustasno)
• * ozchilikning ulushi
• * deval'vasiya zaxirasi

Birinchi darajali qo‘shimcha kapital:

• * bankning nokumulyativ imtiyozli aksiyalari
• * qo‘shilgan kapital – imtiyozli aksiyalar bo‘yicha
• * sho‘'ba korxonalar tomonidan chiqarilgan va uchinchi shaxslar ixtiyorida bo‘lgan kapitalga tenglashtirilgan vositalar

Ikkinchi darajali kapital tarkibi

• * joriy yilning sof foydasi
• * standart kreditlar bo‘yicha yaratilgan zaxiralarning bank aktivlarining riskka tortilgan summasining 1,25 foizidan oshmaydigan qismi
• * chegirmalardan so‘ng I darajali kapitalning uchdan bir qismidan oshmagan miqdorda aralash majburiyatlar va I darajali kapitalga kiritilmagan imtiyozli aksiyalar
• * subordinar qarz
• * qayta baholash zaxirasining 45 foizi

Birinchi darajali kapitaldan chegirmalar:

• * nomoddiy aktivlar
• * birlashmagan xo‘jalik yurituvchi sub'ektlar kapitaliga qilingan investisiyalar
• * boshqa banklarning kapitaliga qilingan investisiyalar