|
•
учинчидан,
жиноят-ҳуқуқий нуқтаи назаридан давлат хизматчиси – жиноий жавобгарликнинг махсус
субъекти ҳисобланади (давлат хизматчиси – мансабдор шахс – мансаб жиноятлари учун
жавобгарликка тортиладилар).
Давлат хизмати тушунчасини кенг маънода олиб қарайдиган бўлсак, у давлат органлари томонидан бошқарувнинг
кадрлар функциясини амалга ошириш, давлат органлари аппаратида доимий ёки вақтинча мансабни эгаллаб турган
ҳамда давлат бюджетидан маблағ билан таъминланувчи барча шахсларнинг фаолиятидир.
Демократик ҳуқуқий давлатнинг вужудга келиши, албатта, жамият учун жуда муҳим жараёндир. Аммо қўйилган
мақсадлар қуруқ гап бўлиб қолмай, рўёбга чиқиши учун мазкур ўзгаришларнинг асосий муаммоларини аниқлаб
олиш муҳим. Бу муаммолардан бири
Ўзбекистон Республикасида давлат хизматини ислоҳ этиш муаммолари
ҳам юқорида қайд этилган муаммолар қаторига киради. Зотан, нафақат давлат хизматининг ҳолати, балки
117
мамлакатимизда амалга оширилаётган барча демократик ўзгаришларнинг тақдири ана шу муаммолар ечимига
узвий равишда боғлиқдир.
Давлат хизматини ўташ жараёни билан муайян даражада боғлиқ бўлган энг муҳим муаммолар қаторига қуйидагиларни
киритиш мумкин: Ўзбекистон давлат хизматини методологик жиҳатдан асослаш муаммолари; бошқарув назариясининг
«мақсад», «вазифа», «функция» каби муҳим категорияларини давлат хизматига татбиқан ишлаб чиқиш; фуқаролик
жамияти институтлари билан давлатнинг ўзаро муносабати; давлат хизматининг предмети ва ҳажмини аниқлаш;
давлат хизмати яхлит тизимини шакллантириш зарурлиги; давлат хизмати тўғрисидаги қонунчиликда қарама-
қаршилик ва камчиликларни бартараф этиш ва уни комплекс ҳуқуқий тартибга солишни таъминлаш; жамиятимизда
давлат хизматининг обрўсини ошириш; давлат аппарати фаолиятида айрим ғайриижтимоий ҳодисалар (сансалорлик,
бюрократизм, ҳокимиятнинг халқдан узоқлашиши, айрим амалдорларнинг жиноий унсурлар билан тил топишиши ва
бошқалар) тарқалганлиги давлат ҳокимияти органлари фаолиятининг самарасизлигини келтириб чиқаради.
Бу соҳадаги вазифаларни муваффақиятли ҳал қилиш жуда кўп омиллар билан белгиланади. Давлат бошқаруви
янги тизимининг шаклланиши давлат хизматини ислоҳ этиш билан чамбарчас боғлиқдир. Давлат хизмати тизимини,
айниқса, ижро этувчи ҳокимият давлат органлари тизимини қайта ташкил этиш тузилмавий кўриниш касб этди.
Бироқ, масалан, Асосий Қонуннинг ижро этувчи ҳокимиятнинг муҳим таркибий қисми бўлган Ҳукумат (Вазирлар
Маҳкамаси)га бағишланган XX бобида ҳокимиятнинг мустақил тармоғи бўлган ижро этувчи ҳокимиятнинг тузилиши ва
вазифаси тўғрисида тушунча берилмайди. Табиийки, бу ҳол келгусида Конституцияга мамлакатимизда ижро этувчи
ҳокимият тизими тўғрисида махсус боб ёки бўлим киритилишини, унда ҳокимиятнинг ушбу тармоғининг тузилмавий ва
функционал таркиби, унинг функционал вазифаси белгиланишини, ушбу тизимни шакллантирувчи органлар асосий
даражаларининг ҳуқуқий мақоми янада легитимлашуви учун асослар яратилишини тақозо этади
1
.
Маълумки, мамлакатимизда давлат хизматини ислоҳ этиш аллақачон бошланган. 1997 йил августда Кадрлар
тайёрлаш миллий дастурининг қабул қилиниши бунинг ёрқин далилидир. Мазкур Дастур бутун давлат хизмати
муаммосини, шу жумладан кадрлар тайёрлаш масалаларини ҳал этишнинг аниқ стратегик йўналишини кўрсатиб
берди.
Яқин истиқболда давлат хизматини ислоҳ этиш бўйича ишларнинг асосий йўналишларини белгилайдиган ҳуқуқий
манбаларни ўрганиш қуйидаги вазифалар назарий ва амалий жиҳатдан долзарб аҳамият касб этишини кўрсатди: давлат
хизмати турларини ҳуқуқий расмийлаштириш; Ўзбекистон Республикасининг давлат хизмати ва давлат хизматчиси
тўғрисидаги бўлажак конституциявий қонуни, бевосита амал қиладиган қонунлар ва Ўзбекистон Республикасининг
бошқа норматив-ҳуқуқий ҳужжатлари негизида давлат хизматини тартибга солишнинг комплекс норматив-ҳуқуқий
асосини яратиш; давлат хизмати соҳасида кадрлар сиёсатини ўтказишнинг самарали механизмларини ишлаб чиқиш
бугунги кунда Ўзбекситон Республикасида давлат хизмати ва давлат хизматчиси тушунчаларини тўлиқ ҳуқуқий
жихатдан асослаш учун хизмат қилади.
1
Қаранг: Исломов З.М. Проблемы власти: ее понимание, назначение, социальная ценность. – Т.: ТГЮИ, 2003. – 175-176-бетлар.
АЛОҲИДА СОҲАЛАРДА ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ ТАРТИБГА СОЛИШНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ
Do'stlaringiz bilan baham: |
