Baktria press Тошкент 2013 Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури

59. Ўтган ҳафта менинг синов муддатим тугади. Лекин, раҳбарим уни натижаси 
тўғрисида менга ҳеч нарса айтмади. Бундай ҳолатда кейинги ҳафта ишга 
чиқишим мумкинми ёки раҳбаримга янги ариза билан мурожаат қилиб, уни 
жавобини кутишим керакми?
Ишга чиқишингиз керак. Бунда сиздан ҳеч қандай янги ариза талаб қилин-
майди. Меҳнат кодексининг 87-моддаси 4-чи қисмига кўра, агар дастлабки синов 
муддати тугагунга қадар тарафлардан бирортаси ҳам меҳнат шартномасини 
бекор қилишни талаб қилмаган бўлса, шартноманинг амал қилиши давом этади 
ва бундан кейин уни бекор қилишга умумий асосларда йўл қўйилади.
60. Ишга қабул қилиш вақтида менга 3 ойлик синов муддати қўлланилган эди. 
Синов муддатининг 2 ойини ўтаб бўлдим. Бугун эса бошлиғим билан жанжал
-
лашиб қолдим ва ариза ёзиб, 3 кундан кейин ишдан бўшашлигим тўғрисида 
раҳбаримни огоҳлантирдим. Уйга келиб тинчланиб, ўз фикримни ўзгартирдим. 
Ёзган аризамни қайтариб олсам бўладими?
Ҳа, аризангизни қайтариб олишингиз мумкин. Меҳнат кодексининг 87-мод-
даси 3-чи қисмига кўра, ушбу модданинг 1-чи қисмида назарда тутилган 

---

34
5-БОБ
ёки меҳнат шартномаси тарафларининг келишуви билан белгилаб олинган 
огоҳлантириш муддати мобайнида ходим меҳнатга оид муносабатларни бекор 
қилиш тўғрисида берилган аризани қайтариб олишга ҳақлидир.
61. Ишхонамизда ишлаб чиқариш технологияларининг ўзгараётганлиги 
сабабли меҳнат шартлари ҳам ўзгарганлиги ва бу ҳақида ходимларга қўшимча 
маълумот берилиши тўғрисида эълон осиб қўйилди. Айтингчи, «меҳнат 
шартлари» тушунчаси нимани англатади?
Меҳнат шартлари — меҳнатга оид ҳуқуқий муносабатларнинг асосий 
қисми бўлиб, у меҳнат шартномасида ўз аксини топади ҳамда иш берувчи 
ва ходим ўртасидаги ўзаро муносабатларни белгилаб беради. Хусусан, Меҳнат 
кодексининг 88-моддасида меҳнат шартларига қуйидагича таъриф берилган 
ва турлари кўрсатилган: «Меҳнат шартлари деганда, меҳнат жараёнидаги ижти-
моий ва ишлаб чиқариш омилларининг жами тушунилади. Ижтимоий омиллар 
жумласига меҳнат ҳақи миқдори, иш вақтининг, таътилнинг муддати ва бошқа 
шартлар киради. Техника, санитария, гигиенага оид, ишлаб чиқариш-маиший 
ва бошқа шартлар ишлаб чиқариш омиллари деб ҳисобланади».
62. Корхонамиз раҳбарияти мени янги ишлаб чиқариш технологиясида ўзгариш 
бўлганлиги учун корхонада бир сменадаги иш вақти қисқартирилганлиги, шунга 
мувофиқ иш ҳақи ҳам камайтирилганлиги ҳақида хабар берди. Иш берувчи 
бундай ўзагаришларни мен билан ходим сифатида маслаҳатлашмасдан туриб 
мустақил амалга ошира оладими?
Ҳа, амалга ошира олади. Агар бундай ўзагаришлар ҳақиқатдан ҳам ишлаб 
чиқариш технологияларининг ўзгариши билан боғлиқ бўлса, сизнинг раҳбари-
ятингиз Меҳнат кодекси 89-моддаси 1-чи қисми талабларига мувофиқ, ҳаракат 
қилмоқда, унга кўра, ходимнинг розилигисиз меҳнат шартларини ўзгартиришга 
фақат технологиядаги, ишлаб чиқариш ва меҳнатни ташкил этишдаги ўзгари-
шлар, ишлар (маҳсулот, хизматлар) ҳажмининг қисқарганлиги, башарти бундай 
ўзгаришлар ходимлар сони ёки ишлар хусусиятининг ўзгаришига олиб келиши 
олдиндан аниқ бўлган ҳоллардагина ҳақлидир.
63. Агар мен бошқа цехга ишга ўтишни рад этсам, мени ишлаб чиқариш 
технологияси ўзгараётганлиги сабабли тугатилаётган корхонамиздан ишдан 
бўшатишлари мумкинми?
Мумкин, агар сиз янги меҳнат шартлари асосида ишлашни давом эттиришни рад 
этсангиз, сизга Меҳнат кодексининг 89-моддаси 4-чи қисми тадбиқ этилади, унга 

---

35
5-БОБ
кўра, ходим билан меҳнат шартномаси у янги меҳнат шартлари асосида ишлашни 
давом эттиришни рад этганлиги сабабли бекор қилиниши мумкин, бунда ходимга 
ўртача ойлик иш ҳақидан кам бўлмаган миқдорда ишдан бўшатиш нафақаси тўланади.