Bakalavr bitiruv ishi mavzu: «unix va Windows operatsion tizimlarining parolli himoyasini buzish va ularni qayta tiklash usullari»

Foydalanuvchi interfeysi. Foydalanuvchi bilan UNIX tizimini aloqasi an’anaviy usul buyruqlar tilida amalga oshadi. (ammo hozirgi davrda grafik interfeyslar ommalashmoqda).



1.1.6-rasm. UNIXning buyruqlar qatori.

Foydalanuvchi sistemaga kirgach, u uchun buyruqli interpretatorlardan biri joriy etiladi. Odatda tizimda bir-biriga o’xshash, ammo buyruqlar tilining imkoniyatlari bilan farq qiladigan bir necha buyruqli interpretatorlar mavjud bo’ladi. Operasion sistema UNIX ning barcha buyruq interpretatorlarining umumiy nomi-Shell (qobiq), chunki interpretator tizim yadrosining tashqi atrofini tashkil etadi.

Chaqirilgan buyruq interpretatori foydalanuvchiga oddiy buyruq yoki buyruqlar konveyeridan tashkil topgan buyruq qatorini kiritishni taklif etdi. Har bir buyruq bajarilib terminal ekraniga chiqarilgach, Shell yana buyruq qatorini kiritishni taklif etadi va h.k. Ushbu jarayon ishlatuvchi seansini tugatmaguncha, ya’ni logout buyrug’ini kiritgancha yoki Ctrl+d ni bosgacha davom etadi.

Operasion sistemasi UNIXda ishlatiladigan buyruq tillari juda oddiy, iste’molchi unda tez ishlashni boshlashi uchun. Ammo murakkab dasturlarni yozish uchun ishlatish mumkin bo’lgan darajada quvvatli hamdir. Oxirgi imkoniyat ixtiyoriy buyruqlar qatorlari ketma-ketligini o’zida saqlashi mumkin bo’lgan buyruq fayllar mexanizmiga asoslanadi. Keyingi buyruq o’rniga buyruq faylini nomi ko’rsatilganda interpretator faylini qatorma-qator o’qib, ketma-ket buyruqlarni interpritasiya qiladi.