Bakı şəhər Neft Muzeyinin mövzu-quruluş planı

Neft və qaz - əsas dəlillər
Neft – mürəkkəb karbohidrogen qarışığından ibarət, sıxlığı 0,65 – 1,05 q/ kub sm olan yağlı maye yanacaqdır.Neftlərin əksəriyyəti sudan yüngüldür. Müxtəlif çeşıdli neftlər mövcuddur və onlar öz fiziki və kimyəvi xassələrinə görə bir-birindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənirlər: təbii halda neft qara asfalt bitumu (qır) və cürbəcür uçucu duru maddələr şəkilındə təmsil olunmuşdur. Ona “qara qızıl” deyilsədə, əslində neft, rənglərin ahəngdarlığı ilə fərqlənir - o qara, qəhvəyi, albalı (tünd qırmızı), yaşıl, kəhraba, sarı rənglərə çala bılər. Onun iyi də müxtəlif ola bilər – xoş ətirlidən tutmuş üfunətli kükürd (sulfid) iyinəcən.
Xam neftin tərkibinə 1000-cən ünsür daxıldır. Onların içində alkanlar, sikloalkanlar və cürbəcür aromatik (ətirli) karbohidrogenlər üstünlük təşkil edirlər. Neftin tərkibində olan dıgər üzvi birləşmələrdə azot, oksigen, kükürd və ya az miqdarda metallar – dəmir, nikel, mis və vanadium vardır. Kimyəvi tərkibinə görə neft daş kömürə bənzəyir – onun tərkibində əsas ünsür hidrogendir. Bu səbəbdən alımlər neft və qazı daş kömürlə, torfla və şistlə yanaşı, eyni qazıntıya – kaustobiolitlərə aid edirlər. Bu qiymətli faydalı qazıntının məhsuldar layları yerin onlarla metrindən 5-6 km dərinliyinə qədər olan qatlarında yerləşiirlər. Qədimdə nefti “daş qatranı” adlandırırdılar.
Niyə neft bizim üçün belə əhəmiyyətlidir? Milyardlarla insan hər gün özünə heç bir hesabat vermədən neftdən və qazdan istifadə edir. Onların mənzillərində işıq lampası yanır, kranlarından isti su axır; onlara avtomobillər, ictimai nəqliyyat, təyyarələr, çay və dəniz gəmiləri xidmət edir. Nəhayət, raketlər – bunlar hamısı neft və qazla bağlıdır.
Özünün yüksək enerjitutumluluğuna və asan nəql edilmə imkanlarına görə XX əsrin ortalarından başlayaraq neft dünyaya ən gərəkli enerji mənbəyi kimi xidmət edir. Hasil edilən neftin həcminin 84% yanacaq istehsalına sərf olunur. Qalan 16% isə plasmass, kimyəvi həlledicilər, kübrələr, dərman vasitələri və digər məhsullar hazırlamaq üçün xammal rolunu oynayır, hansısız ki, müasir cəmiyyət sadəcə mümkün deyil. III minilliyə qədəm qoymuş insan cəmiyəti bugündə özünün yerdəki və fəzadakı problemlərini neftin və qazın hesabına həll etməyə çalışır.
Neft bəşəriyyəti nəinki xəstəliklərdən, aclıqdan da xilas edə bilər. Dünyada hasil edilən neftin 2%-nin emalından 25 mln.tona qədər zülal əldə etmək olar. Bu isə 2 mlrd. adamın qidalanmasına bəs edər. Bu zülal müxtəlif ərzaqların istehsalında istifadə olunur və bizim səyyarəmizin durmadan artan əhalisinin tələblərini təminetmək üçün kəskin çatışmayan heyvan mənşəli zülalları əvəz edir.
Neftin geniş tətbiqi ciddi ekoloji problemlər yaradır. Yanacaq qismində həddən artıq neftin yandırılması sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə havanın çirklənməsində əsas səbəb olmuşdur, neftin tankerlərdən və dəniz neft quyulurından dənizə axıdılması dəniz və okean sularını və sahillərini bulandırır.