Bajardi: Tursunaliyeva Shalola Ilmiy rahbar

Tarif: tekislikka perpendicular vektorga bu tekislikning normal vektori deyiladi.

3. 
   Tekislikning umumiy tenglamasi va uning xossalari
   

tenglamadan
yoki (2.4.1)
bilan belgilashdan keyin (1) tenglama hosil bo’ladi
(2.4.1) tenglamani fazoda tekislikning umumiy tenglamasi deyiladi.
Umumiy tenglamasi qiyudagi hollarga ega:
1) bo’lsa bo’lib , tekislik koordinatalar boshidan o’tadi;
2) bo’lsa bo’lib tekislik o’qiga parallel; xuddi shunday , tekisliklar mos ravishda va o;qlariga paralleldir.
3) 2- holda bo’lsa , tekislik tenglamalari , , bo’lib, ular mos ravishda koordinata o’qlaridan o’tadi.
4) bo’lsa tekislik koordinata tekisligiga parallel, xuddi shunday tekisliklar mos ravishda , koordinata tekisliklariga parallel bo’ladi.
5) bo’lsa , bo’lib, koordinata tekisligi bilan ustma-ust tushadi,ya’ni koordinata tekisligining tenglamasi bo’ladi. Xuddi shunday va , mos ravishda va koordinata tekisliklarining tenglamasini ifodalaydi.

4. Tekislikning kesmalar bo’yicha tenglamasi

(1) tenglamada koeffisiyentlar hammasi 0 dan farqli bo’lsa, tekislik koordinata o’qlaridan va kesmalar ajratadi.(1) tenglamani quyidagicha o’zgartiramiz:

3-rasm
oxirgi tenglamada
, belgilash kiritsak
tenglama kelib chiqadi. Bu tenglama fazoda tekislikning kesmalarga nisbatan tenglamasi deyiladi.
5. Berilgan uchta va nuqtadan o’tuvchi tekislik tenglamasi
Tekislikda yotuvchi ixtiyoriy nuqta tanlab olamiz va vektorlarni tuzamiz .Bu vektorlar bitta tekislikda yotgani uchun ular o’zaro komplanar bo’lib va skalyar ko’paytmasi nol bo’ladi.Shundan
(*) hosil bo’ladi



4-rasm
Dekar reperida tekislikka doir metrik masalalarda yuqorida sanab o’tilgan 5 hol bo’yicha va tekisliklar orasidagi burchakni o’lchash bilan bog’liq holdagi masalalar ko’riladi va yechiladi.

XULOSA
Men o’zimga berilgan Analitik geometriya fanidan “Dekart reperida to’g’ri chiziq va u bilan bog’liq bo’lgan metrik masalalar” mavzusini o’rganish davomida matematika fani o’quvchilarni iroda, diqqatni to’plab olishni; qobiliyat va faollikni, tasavvurining rivojlangan bo’lishini talab eta borib, mustaqil, ma’suliyatli, mehnatsevar, intizomli va mantiqiy fikrlash hamda o’zining qarash va e’tiqodlarini dalillar asosida himoya qila olish ko’nikmalarini rivojlantirishni talab qiladi.Hozirgi zamon darsiga qo’yiladigan eng muhim talablardan biri har bir darsda tanlanadigan mavzuning ilmiy asoslangan bo’lishidir, ya’ni darsdan ko’zlangan maqsad hamda o’quvchilar imkoniyatini hisobga olgan holda mavzu xajmini belgilash uning murakkabligini aniqlash, avvalgi o’rganilgan mavzu bilan bog’lash, o’quvchilarga beriladigan topshiriq va mustaqil ishlarning ketma-ketligini aniqlash, darsda kerak bo’ladigan jihozlarni belgilash va qo’shimcha ko’rgazmali qurollar bilan boyitish, qo’shimcha axborot texnologiyalardan foydalangan holda muammoli vaziyatni yaratishdir. Dars davomida o’qituvchi o’quvchilarning jismoniy holatini, ijodkorligini, tez fikrlashlarini hisobga olishi kerak.
Ushbu kurs ishini yozish mobaynida quyidagilarni o’rgandim:

1. 
   Dekart koordinatalar sistemasi
   
2. 
   Tekislik, nuqta va to’g’ri chiziq tushunchalari
   
3. 
   Tekislikda ikki to’g’ri chiziq orasida burchak va nuqtadan to’g’ri chiziqgacha bo’gan masofa
   
4. 
   Dekart reperida to’g’ri chiziq va u bilan bog’liq bo’lgan masalalar
   

Va shu bilan birga bu mavzularga doir bir qator masalalar bilan tanishdim. O’qishning keyingi bosqichlarida mavzu borasida ko’proq ko’nikmalar paydo qilish va ularning hayotimizga tatbig’ini o’rganishga harakat qilaman.