Бажарди. Eshboyev G’ Текширди. Axmedov Sh Рахбар. Н. Контр. Тасдикл. Omonov N

---

Iqtisod
qismi. 
Узг
. 
Лист
 
№ Хужжат
. 
Имзо
 
Сана
 
Варак
 
Bitiruv malakaviy ishi 
 
Бажарди
. 
Eshboyev G’ 
Текширди
. 
Axmedov Sh 
 
Рахбар.
 
 
Н. Контр.
 
 
 
Тасдикл.
 
Omonov N 
 
Литер
. 
Вараклар
 
TDTU 
42-18 AVT 

---

Iqtisod qismi. 
Bu bitiruv malakaviy ishida “Paxta terish mashinasini yerga ta’sir qiluvchi bosimini 
aniqlagan xolda shina konistruksiyasni loyihalash”

mavzusi bo’yicha

 
iqtisodiy 
tomonlarin ko’rib chiqamiz.
 
Korxonalarning tashqi muhit bilan aloqasi ularning tashqi tizimga chiqishida ro’y 
berib (resurslarni jalb qilish, ularning qiymatini aniqlash, xom ashyo, material va 
yoqilg’ining o’z vaqtida yetkazib turilishi va hokazo), tashqi muhitga ishlab 
chiqarilgan tovar va xizmatlar oqimi yordamida ta’sir ko’rsatish jarayonida namoyon 
bo’ladi. 
Korxonalar faoliyati samaradorligini aniqlab beruvchi tashqi muhit – bu, birinchi 
o’rinda mahsulot iste’molchilari, xom ashyo va boshqa material yetkazib beruvchilar, 
shuningdek davlat organlari hamda korxonaga yaqin joyda yashovchi aholi 
hisoblanadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida korxonalar faoliyatining asosiy yo’nalishlari 
quyidagilar hisoblanadi: 
*
bozor va uning rivojlanish istiqbollarini kompleks ravishda o’rganish 
yordamida, xaridorlarning mahsulot va xizmat turlariga mavjud va yuzaga kelishi 
mumkin bo’lgan talablarini aniqlash; 
*
mahsulotning yangi modellari va namunalarini yaratish bo’yicha ilmiy-
tadqiqot faoliyatini tashkil qilish; 
*
xaridorlar talablariga mos keluvchi tovarlarni ishlab chiqarish; 
*
ishlab 
chiqarishni 
rejalashtirish, 
dasturlash, 
muvofiqlashtirish 
va 
moliyalashtirish; 
*
mahsulotni taqsimlash va sotish tizimini tashkil qilish va uni 
mukammallashtirish; 
*
korxonaning barcha faoliyatini, jumladan, ishlab chiqarish, sotish, reklama,
*
texnik xizmat ko’rsatish va hokazolarni boshqarish 
Узг.
Лист
Хужжат №.
Имзо 
Сан
Лист
Bitiruv malakaviy ishi 

---

Albatta, zamonaviy korxonalarning ko’p qirrali faoliyati yuqorida sanab o’tilgan 
yo’nalishlar bilangina cheklanib qolmaydi. Amaliyotda ular fan-texnika taraqqiyoti 
va davlat tomonidan amalga oshirilayotgan iqtisodiy siyosatning yangi talablari bilan 
to’ldirilishi mumkin. Biroq, yuqorida aytib o’tilganlardan qat’i nazar, xo’jalik 
rivojlanishining har bir bosqichida korxonalar faoliyati quyidagi vazifalarni 
bajarishga qaratilishi zarur: 
-
korxona egasining daromad olishi; 
-
iste’molchilarni ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar bilan ta’minlash; 
-
xodimlarni ish haqi bilan ta’minlash; 
-
korxonaga yaqin joylarda yashovchi aholi uchun ish joylari yaratish; 
-
atrof-muhitni muhofaza qilish; 
-
korxona faoliyatida to’xtab qolishga yo’l qo’ymaslik; 
-
ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish shakllarini mukammallashtirish; 
-
ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida tejamkorlikka rioya qilish. 
Xo’jalik faoliyatining joriy va istiqboldagi vazifalarini bajarish korxonalardan 
quyidagi funktsiyalarni amalga oshirishni talab qiladi: 
* ishlab chiqarish va shaxsiy iste’mol uchun mahsulotlarni tayyorlash; 
* mahsulotlarni iste’molchilarga yetkazib berish va sotish; 
*
sotuvdan keyin xizmat ko’rsatish; 
* ishlab chiqarishning moddiy-texnika asosini ta’minlash; 
* xodimlar mehnatini tashkil qilish va boshqarish; 
* soliqlarni to’lash, byudjetga to’lanuvchi ixtiyoriy yoki majburiy badal va 
to’lovlarni amalga oshirish ; 
* amaldagi standartlar, normativlar va davlat tomonidan chiqarilgan qonun-
qoidalarga rioya qilish. 
Bu funktsiyalar korxonalarning hajmi, qaysi tarmoqqa mansubligi, ijtimoiy 
infratuzilmaning mavjudligi, mahalliy hokimiyat idoralari bilan munosabatlarga 
asoslanib aniqlashtiriladi. Bugungi bozor ištisodiyoti va fan-texnika taraqqiyoti 
korxonalarning amalga oshiruvchi funktsiyalarini kengaytirishi hamda ularning
Узг.
Лист
Хужжат №.
Имзо 
Сан
Лист
Bitiruv malakaviy ishi 

---

faoliyatidagi ishlab chiqarish ko’rsatkichlarini yanada yaxshilash uchun yangi 
vazifalar belgilab berishi mumkin. 
Jamiyat uchun zarur bo‘lgan moddiy boyliklardan tashqari milliy daromadning 
ham asosiy qismi aynan korxonalarda ishlab chiqarilishi sababli korxonalar 
iqtisodiyotining holati butun xalq xo‘jaligiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir ko‘rsatadi, deb 
hisoblanadi. Korxona qaysi tarmoqqa mansubligi va mulk shaklidan qat’i nazar 
qanchalik yaxshi va samarali ishlasa, iqtisodiyot ko‘rsatkichlari hamda aholining 
turmush tarzi shunchalik yuqori bo‘ladi.