Bajardi: 2- kurs talabasi Toshtemirov Suhrob Ilmiy rahbar

2.2-rasm¹²- Mehnat bozorida ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni taribga solish.
Davlat ish bilan bandlikni tartibga solish maqsad va vazifalardan kelib chiqqan holda, mehnat bozoriga taʼsir koʼrsatishning turli usul va vositalarini tanlaydi.
Tartibga solish yoʼnalishlari boʼyicha usullarni: bevosita mehnat bozoriga taʼsir koʼrsatuvchi (masalan, qonunchilik) yoki unga bilvosita taʼsir koʼrsatuvchi (fiskal, ijtimoiy, pul siyosati; daromadlarni, narx-navoni davlat tomonidan tartibga solish yoki tashqi iqtisodiy tartibga solish orqali tartibga solish siyosati) usullariga ajratamiz.
Davlat tomonidan bilvosita usullarni qoʼllanishi mehnat bozorini tartibga solishda ish bilan bandlikning tarmoq va hududiy tuzilmalarini shakllantirishda katta rol oʼynaydi. Jumladan, moliyaviy ragʼbatlantirish va davlat kapital mablagʼlari yordamida shakllantirilgan mablagʼlar ayrim tarmoqlar yoki mintaqalar uchun qulay shart-sharoit yaratadi. Bunda baʼzi hollarda iqtisodiy oʼsish surʼati past boʼlgan mintaqa yoki xoʼjalik yurituvchi subʼektlar, boshqa hollarda mintaqa yoki tarmoq ichida ijobiy siljishlarga olib keladigan tarmoqlar yoki ishlab chiqarish turlarini rivojlantirish qoʼllab-quvvatlanadi va yordam koʼrsatiladi. Bu esa ana shu mintaqa va tarmoqlarda ish bilan bandlik darajasi ortishini ragʼbatlantiradi.
Tartibga solish koʼlamlari boʼyicha usullar xalqaro, milliy, mintaqaviy yoki ichki mehnat bozorlarini tartibga solishga yoʼnaltiriladi. Koʼpgina usullar (masalan, qonunchilik usullari) bir yoʼla mehnat bozorining bir necha turlarini tartibga soladi. Milliy, mintaqaviy va ichki mehnat bozorlarida tartibga solishning tashkiliy-institusional usullari ham keng qoʼllanadi.
Mehnat bozorini tartibga solishni darajasi bo`yicha asosan, qonunchilik, rag`batlantiruvchi, cheklov, nazorat qilish orqali amalga oshiriladi, yana shuni takidlash kerakki darajasi bo`yicha tartibga solish qolgan usullarga qaraganda ancha samarali usul hisoblanadi, chunki aholini moddiy rag`batlantirish va uni qonunchilik orqali nazorat qilish aholini bandligini ta`minlashda o`z samarasini ko`rsatadi